4- mаvzu. Iqtisodiy rivojlаnishning mezon vа koʼrsаtkichlаri reja: Iqtisodiy rivojlanishning mezon va koʼrsatkichlari Аholi turmush darajasi koʼrsatkichlari

4- MАVZU. IQTISODIY RIVOJLАNISHNING MEZON VА KOʼRSАTKICHLАRI
REJA:
1. Iqtisodiy rivojlanishning mezon va koʼrsatkichlari
2. Аholi turmush darajasi koʼrsatkichlari

1. Iqtisodiy rivojlanishning mezon va koʼrsatkichlari

Har bir mamlakatning iqtisodiyrivojlanish darajasini ifodalovchi eng asosiy koʼrsatkichlardan biri bu - yalpi ichki mahsulot (YaIM)dir. YaIM yaxlit iqtisodiyning rivojlanish yakunini yoritib beradigan ishlab chiqarishning pirovard koʼrsatkichidir. Uning mazmuni isteʼmol qiymati nuqtai-nazaridanqaraganda - yakuniy tovar va xizmatlarning jamini, qiymat jixdtidan esa qayta yaratilgan qiymathamda asosiy fondlar amortizatsiyasini ifodalaydi.

Mamlakatimizda Iqtisodiyoʼsish mezonlarini aniqlash buyicha qator tadbirlarishlab chiqildi . Unga koʼra, Iqtisodiyoʼsishni uning mezonlari buyicha quyidagi turlarga bulish mumkin:
1. Sekinlashgan iqtisodiyoʼsish (2% dan past);
2. Moʼʼtadiliqtisodiyoʼsish (2%-4%);
3. Oʼrtacha iqtisodiyoʼsish (4%-6%);
4. Barqaroriqtisodiyoʼsish (6% dan yuqori).
Zamonaviy bozor iqtisodiyi sharoitida harqanday davlatda yaratilayotgan YaIM xajmining tarkibida iqtisodiy subʼektlari tomonidan aholiga kursatiladigan xizmatlar ulushi ahamiyatli urin egallashi obʼektiv jarayondir.
Mamlakatimizda oxirgi yillarda norasmiy faoliyat (oilaviy biznes, magazinlar, yordamchi xoʼjalik, yakka tartibdagi mehnat faoliyati kabilar) sohasi xam sezilarli darajada kengaydi. Iqtisodiyning norasmiy sektori tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish buyicha ochits faoliyat yurituvchi sektor hisoblanadi, lekin ular muntazam ravishda tegishli statistik hisobotlarni topshirmasligi sababli ushbu faoliyat natijalarini hisobga olish imkoniyati cheklangan. Bu esa YaIM xajmi va uning dinamikasini aniqbaholash imkoniyatini bermaydi, buning otsibatida esa xufyona va norasmiy Iqtisodiy faoliyat natijalari yakuniy makroIqtisodiykoʼrsatkichlarda oʼz ifodasini topmaydi.
Turmush darajasini ifodalovchi koʼrsatkichlar turli-tuman boʼlib, turmush darajasi kontseptsiyasi bilan uzviybogʼliq. Аyrim muhimkoʼrsatkichlar va uning indikatorlari 4.2.1-jadvalda keltirilgan.
Turmush darajasini baholash uchun jadvalda keltirilgan koʼrsatkichlar: -darajaga oid koʼrsatkichlar (mutlots qiymatlar);
-tarkibiy koʼrsatkichlar (darajaga oid koʼrsatkichlarning tarkibiy sismlari); -dinamik (darajaga oid koʼrsatkichlarning oʼzgarishini tavsiflaydigan, nisbiy) koʼrsatkichlar sifatida hisoblab chiqilishi mumkin.