4- Ámeliy. Avtomatikaniń releli elementleri islewin tekseriw. Jumistiń maqseti

4- Ámeliy. Avtomatikaniń releli elementleri islewin tekseriw.
Jumistiń maqseti: Releler haqqında, islew principi hám elektrik relelerdiń túrlerı haqqında úyreniw.
Ulıwma maǵlıwmat
Rele- málim bir kiriw signali ózgergende shiǵiw signali terbeliw siyaqli ózgeriwshi qurilmaǵa aytiladi. Rele avtomatlastırıw sistemalarında eń kóp qollanılatuǵın basqarıw elementlerinen biri esaplanadi. Tásir qilatuǵın fizik shamalarǵa qarap olar elektrik, mexanikalıq, magnit, ıssılıq, optik, radioaktiv, akustik relelerge bólinedi.

Islew principi boyınsha elektrik releler óz náwbetınde tómendegi túrlerge bólinedi.

Elektromagnit relelerınde oramnan ótetuǵın tok tásirinde magnit maydan payda bolip, yakordiń hám kontaktlardiń jaǵdayın ózgertıredi.
Magnitoelektrik relelerde oram ramka kórinisinde islenip, ózgermes magnit maydaninda jaylastirilǵan. Oramnan tok ótkende ramka prujinaniń kúshin jeńıp háreketke keledi hám kontaktlardiń jaǵdayın ózgertiredi.
Elektrodinamik rele islew principi boyinsha magnitoelektrik relege uqsas biraq ondaǵı magnit arnawli oyatiw orami menen payda qilinadi.
Induksion releniń islew principi releniń oramın payda qılatuǵın ózgeriwsheń magnit aǵımi hám háreketleniwsheń diskda payda bolatuǵın tok óz-ara tásirlesiwine aytiladi.
Ferromagnit releler magnit shamalar (magnit aǵımı, magnit maydaniniń kúshlengenligi) yaki ferrodinamik materiallariniń magnit xarakteristikalari ózgeriliwi tásirinde isleydi.
Elektron hám ion relelerı tuwridan – tuwri kernew yaki tok kúshi nátiyjesınde payda bolatuǵın terbelis tárizli ózgerisler tásirinde isleydi.
Elektro issiliq releleri temperaturaniń ózgerıwı tásirinde isleydi.
Rezonans releleri jumis principi elektr terbeliw sistemalarda payda bolatuǵın rezonansqa tiykarlanǵan.
Relelerdiń jáne bir áhmiyetli parametrlerinen biri olardiń jumisqa túsiw hám qoyip jiberiw waqtlari esaplanadi. Oramǵa kernew berilgende ol sol waqıttiń ózinde jumisqa túspesden, bálki biraz waqıtdan keyin jumisqa túsedi, sol waqıt jumisqa túsiw waqttı delinedi. Kernew oramnan ajratilǵanda da qoyip jiberiw málim bir waqıt ishinde ámelge asadi, bul waqıt bolsa qoyip jiberiw waqttı delinedi.