Radioaktiv nurlar. Tabii radioaktivlik. Radioaktiv yemirilish qonuni

MAVZU : RADIOAKTIV YEMIRILISH QONUNI
REJA :

• 
  Radioaktiv nurlar.
  
• 
  Tabii radioaktivlik.
  
• 
  Radioaktiv yemirilish qonuni.
  
• 
  Yarim yemirilish davri.
  
• 
  Faollik.
  
• 
  Radioaktiv moddalar oilasi.
  

Radioaktiv nurlar.
Fransuz fizigi A.Bekkerel 1896-yilda uran luminessensiya tuzlarida hodisasini o'rganayotib, g'aroyib hodisaga duch keldi. Uran tuzini fotoplastinka ustida qoldirgan Bekkerel plastinkani ochganida plastinkaga tuzning surati o'tib qolganini ko'rdi. Tajribani bir necha bor takrorlagan Bekkerel, bunday tuzlar qog'ozdan, yupqa metalldan oson o'tuvchi, havoni ion suyuqlik, luminessensiya hodisasini vujudga keltiruvchi noma'lum nur hosil, degan hosilga keldi. Ush nurlar radioaktiv nurlar (lotincha radius - nur so'zidan olingan), radioaktiv nurlarni chiqarish esa radioaktivlik deb nomlandi.

Radioaktiv nurlar
Rezerford jinslar orqali radioaktiv nurlar bir aniqli emas, balki bir necha nurlardan iborat aniqladi. Rasm tekisligiga perpendikulyar magnit maydondan o` maqsad nur uchta: alfa, betta, gamma -nurlarga ajratildi. Ularning birinchisi - geliy yadrosining qurilmasi, elektron qurilmalari, uchunchisi esa gamma - kvantlar (fotonlar) o'rnatiladi.

tabiiy radioaktivlik
Uran radioaktiv nurlangan yagona element emas. radioaktivlikni har tomonlama chuqur o'rgangan er-xotin Mariya va Pyer Kyurilar uran rudasidan ikkita radioaktiv element–poloniy (Po) va radiy (Ra)larni ajratib olish sharafga muyassar bo'ldilar. tabiiy radioaktiv yerning joyida. U havoda, suvda, tuproqda, jonli organizmning boshqada, oziq-ovqatlarda oziqacha topiladi. Tabiatda eng ko'p tarqalgan radioaktiv izotoplar 40k, 14C, uran va toriy izotoplari oilasidir.

tabiiy radioaktivlik
Shuni alohida ta' kerakki, radioaktivlik izotopning sof holda yoki biror birikma tarkibiga kirishiga, qanday agregat hozir bo'lgan bo'lsa, bog'liq emas. Shu bilan birga, na bosim, na temperatura, na elektr maydon va na magnit maydon tabiiy radioaktivlikka ta'sir ko'rsata olmaydi. Demak, radioaktivlik yadroviy jarayonlarga bog'liq, degan narsaga kelishdan boshqa ilojimiz yo'q.
tabiiy radioaktivlik deb, nostabil izotoplar
atomi yadrolarining turli zarralar chiqarish va energiya bilan stabil izotoplarga aytiladi.

Radioaktiv yemirilish qonuni
Yadroning radioaktiv nur chiqarish bilan boshqa yadroga radioaktiv yemirilish yoki sodtagina yemirilish deyiladi. Radioaktiv yemirilgan yadro ona yadro, hosil bo'lgan yadro esa bola yadro deyiladi. Xo'sh, bu yemirilish biror qonunga bo'ysunadimi? Ko'plab tajribalarning ko'rishicha, qaralayotgan hajmdagi radioaktiv atomlar soni vaqt o'tishi bilan kamayib boradi. Ba'zilarida bu kamayish minutlar, hatto sekundlar yuqori ro'y bersa, ba'zi milliardlab yil davom etadi. Umuman olganda, yadroning yemirilishiy hodisadir. Buning uchun, u yoki bu yadroning berilgan vaqt oralig'ida yemirilishi statistika qonunlariga bo'ysunadi.

Radioaktiv yemirilish qonuni
Radioelementning asosiy yadrostikalaridan biri har bir kuchga ega bo'lishi mumkin. U  l harfi bilan ishlaydigan va radioaktiv yemirilish doimiysi deyiladi.Agar o'zgartirish`ich moment t=0 da N 0 ta faol atom mavjud bo'lsa radioaktiv t momentda qolgan radio atomlarning soni qonunga qarshi ishlaydi.
Bu yerda e~2.72-tabiiy logarifmlash asosi. Yuqoridagi ifoda esa radioaktiv yemirilish qonuni deyiladi.

Yarim yemirilish davri

• 
  

Faollik

• 
  

Radioaktiv moddalar oilasi

• 
  

Uyga vazifa

• 
  Radioaktiv nurlarni kim aniqlagan?
  
• 
  tabiiy radioaktivlik nima?
  
• 
  Radioaktiv yemirilish qonunini aytib bering.
  
• 
  Yarim yemirilish davri deb nimaga aytiladi?
  
• 
  Aktivlik va uning birligi nima?
  
• 
  Radioaktiv moddalar tarkibiga tegishli?
  

E'TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!