4. 0-ишлаб чиқариш

Таянч иборалар: булутли ҳисоблашлар, булутли технологиялар, булутли хизматлар, гибрид булут, шаҳсий булут, Iaas, PaaS, SaaS.
2.1. Булутли ҳисоблашлар (Cloud computing): асосий тушунчалар.
Булутли ҳисоблаш бир неча йиллардан бери АТ дунёсининг этакчи йўналишларидан бири бўлиб келмоқда.
Булутли ҳисоблашнинг моҳияти фойдаланувчиларга Интернет орқали хизматларга, ҳисоблаш ресурслари ва иловаларига (шу жумладан операцион тизимлар ва инфратузилма) масофадан киришни таъминлашдан иборат.
Маълумотларни булутли сақлаш - он-лайн сақлаш модели, унда маълумотлар тармоқ бўйлаб тарқатилган кўплаб серверларда сақланади. Маълумотлар "булут" да сақланади ва қайта ишланади, бу мижоз нуқтаи назаридан битта йирик виртуал сервердир. Жисмоний жиҳатдан, бундай серверлар бир-биридан масофадан, ҳар хил қитъалар жойлашган жойга қадар жойлашган бўлиши мумкин. Маълум бўлишича, булутли сақлаш динамик равишда кенгайиб борадиган ахборот тизими.
Булутли сақлашни ташкил қилишнинг бир неча йўли мавжуд.
Хусусий "булут" - бу битта ташкилот фойдаланиши учун мўлжалланган инфратузилма, шу жумладан бир нечта истеъмолчилар (масалан, битта ташкилотнинг бўлинмалари), эҳтимол ушбу ташкилотнинг мижозлари ва пудратчилари. Хусусий "булут" га ташкилотнинг ўзи, шунингдек, учинчи томон (ёки уларнинг баъзи бир бирикмаси) эгалик қилиши, бошқариши ва бошқарилиши мумкин ва у жисмонан ҳам эгасининг юрисдикциясидан ташқарида мавжуд бўлиши мумкин.
Умумий "булут" бу кенг омма томонидан бепул фойдаланиш учун мўлжалланган инфратузилма. Умумий "булут" тижорат, илмий ва давлат ташкилотлари томонидан бошқарилиши, бошқарилиши ва бошқарилиши мумкин. Ушбу "булут" иқтисодий нуқтаи назардан фойдаланиш учун энг мақбулдир.
Гибрид "булут" бу ноёб объект бўлиб қоладиган, аммо стандартлаштирилган ёки хусусий маълумотлар ва амалий технологиялар билан ўзаро боғлиқ бўлган икки ёки ундан кўп турли хил булутли инфратузилмаларнинг (хусусий, давлат ёки жамоат) комбинацияси.
Умумий "булут" бу умумий вазифаларни (масалан, ваколатхоналар, хавфсизлик талаблари, сиёсат ва турли талабларга мувофиқлик) зиммасига юкланган ташкилотларнинг маълум бир истеъмолчилари ҳамжамияти фойдаланиши учун мўлжалланган инфратузилма тури. Умумий "булут" кооператив (биргаликда) эгалик қилиш, бошқариш ва бошқариш бир ёки бир нечта жамоат ташкилотлари ёки учинчи томон (ёки уларнинг ҳар қандай бирикмаси) бўлиши мумкин ва у эгасининг юрисдикцияси ичида ҳам, ташқарисида ҳам мавжуд бўлиши мумкин.