4. Қайтган тўлқинлар годографи бўйича эффектив тезликни аниқлаш. Қайтарувчи чегарани қуриш

2-расм. U(х) графиги.
5. Ўтказилган тўғри чизиқ қиялиги бўйича
х ва U белгилаб V_эф= аниқланади.
Учрашувчи годографлар усули билан V_эф ни аниқлаш.
Бу усулда қайтган тўлқинниг иккита учрашувчи годографлари ишлатилади. Бунда кузатув О₁О₂=L оралиғида бир нечта х_i нуқталарга иккала годографдан жуфт t₁ ва t₂ вақтлар аниқланади ва Q₁ = t -t ҳисобланади. Масалан О₁О₂ кузатиш оралиғида х₁ нуқтага t₁ ва t₂, х₂ нуқтадаги t ва t ,...., х_i нуқтага t ва t жуфт вақтлар аниқланади ва х₁ нуқтага Q₁ =t -t , х₂ нуқтага Q₂ =(t )²-(t )² , х₃ га Q₃ =(t )²-(t )²,.... х_i нуқтага Q_i=(t )²-(t )² ҳисобланади (3-расм).

3-расм. Учрашувчи годографлар усули билан V_эф ни аниқлаш.
Ҳисобланган Q_i қийматлари бўйича Q=f(х) функция графиги қулай масштабда тузилади (4-расм). Белгиланган нуқталар бўйича ўртача тўғри чизиқли Q(х) график қурилади.
Унинг қиялиги бўйича (тўғри учбурчак қуриб катетлари _Δх ва ΔQ қийматлари белгиланади). Эффектив тезлик қуйидагича ҳисобланади. V_эф= .
4-расм. Q(х) графиги.


Қайтарувчи чегараларни тузиш усуллари.
га тенг бўлиб, у орқали акс эттирувчи чегаранинг чуқурлиги ва қиялигини аниқлаш, яъни унинг чегарасини белгилаш мумкин.
Бундай чегараларни оддий йўл билан тузишнинг бир нечта усуллари мавжуд: t_o, белгилар (кесиштириш), эллипслар усули ва бошқалар.