4 амалий машғулот (2-соат) Himoyalovchi erga ulash qurilmalarni hisoblash

4.2. Elektr jihozlarini erga ulash ko‘rsatkichlarini hisoblash tartibi.
1. Tuproqning solishtirma qarshiligi aniqlanadi. Agar tuproq quruq holatda bo‘lsa, solishtirma qarshilik miqdori erga ulashning tuzatish koeffitsientiga ko‘paytirib olinadi, ya’ni:

p= p^1k

(1)

bu erda: r -tuproqning qarshiligi, (Ом m);
k - erga ulashning tuzatish koeffitsenti.
Ushbu koeffitsientning miqdori iqlim ko‘rsatkichlariga bog‘liq holda 1-jadvaldan tanlab olinadi.
1 - jadval.
Tuproq solishtirma qarshiligini aniqlashdagi tuzatish koeffitsienti

Tumanlar tavsifi	Tumanlar
	1	2	3	4
O‘rtacha past harorat, (°S)	20-15	-14...-10	-10...0	0...25
O‘rtacha yuqori harorat, (°S)	16-18	18...20	22...24	24...26
Suvning muzlash davri, (kun)	190..170	150	100	0
Elektrodlarning turi	k - erga ulashning tuzatish koeffitsentlari
Uzunligi 2-3 m bo‘lgan va sterjen shaklida ko‘milgan burchaksimon po‘lat materiallar yoki po’lat trubalar	1,65	1,45	1,3	1,1
Uzunligi 10 m va erga ko‘milish chuqurligi 0,8 m bo‘lgan po‘lat polosalar yoki armaturalar	5,5	3,5	2,5	1,5

2. Elektrodning materiali, profili va o‘lchami tanlab olinadi. Amalda bajarilgan ishlarning ko‘rsatishicha, qalin devorli po‘lat trubalarning elektrod sifatida ishlatilishi maqsadga muvofiqdir.
Elektrodning qarshiligini 2-jadvalda ko‘rsatilgan formulalar asosida aniqlaymiz. Elektrodning qarshiligi uning turiga, o‘lchamlariga, shakliga va ularning erga urnatilish holatiga bog‘liqdir. Elektrodlar gorizontal yoki vertikal holatda o‘rnatilishi mumkin. 2-jadvaldagi formulalarda keltirilgan ko‘rsatkichlarning tahlili quyidagicha, ya’ni:
r - tuproqning solishtirma qarshiligi, (Ом m);
l, l_g - elektrodning uzunligi, (m);
d - elektrodning tashqi diametri, (m);
h - elektrodning erga ko‘milish chuqurligi, (m).
YUqori uchi er sathidan past bo‘lgan va vertikal o‘rnatilgan elektrodlar uchun h ning qiymati er sathidan elektrodning o‘rtasigacha olinadi.
v - po‘lat polosalarning eni, (m). Burchakli materiallar uchun esa, bir tоmonining o‘lchami.