4-amaliy mashg`ulot koʼprik oraliq tayanchlari oldidagi mahalliy yuvilishlarni xisoblash

w
м
= Қ/ε υ
ҳ
, 
(6.3) 
Koʼprik osti oʼzan maydonini quyidagi koʼrinishda berish mumkin: 
w
м 
= Л
о
(ҳ
ўрт
+ҳ
у.ю.
),
(6.4) 
bu yerda Lo – koʼprik osti sof oraliq kengligi; hoʼrt – oʼzan yuvilish joyigacha 
oqimning oʼrtacha chuqurligi; hu.yu. – umumiy yuvilish chuqurligi. 
(2.3) formulani quyidagi koʼrinishga keltiramiz: 
Л
0
=Қ/ ε υ
ҳ
(ҳ
ўрт
+ҳ
у.ю.
),
(6.5) 

---

bu yerda Q – suvning hisobiy sarfi. 
(2.5) formuladan quyidagini hosil qilamiz: 
Ҳ
у.ю.
=(Қ/ ε Л
о
υ
ҳ
) – ҳ
ўрт 
,
(6.6) 
Bundan koʼrinadiki, eng maqbul variantni topishda hoʼrt va L0 qiymatlarini 
oʼzgartirish mumkin. 
Koʼprik osti sof oraligʼini hisoblashning shu usuli L.L. Lishtvan tomonidan 
rivojlantirilgan. U dinamik muvozanat holatdagi oqimning oʼrtacha tezligi 
formulasini taklif etgan. 
Belelyubskiy aksiomasini shubhasizligi darajasi kamayadi, agar koʼprik jami 
sof oraligʼining koʼpchilik qismini qayirdagi oraliq tashkil etsa. Bu oʼzanning 
qayirdagi qismiga va asosiy oʼzanga oʼrtacha V h tezlikdagi oqim turlicha taʼsir 
koʼrsatishi bilan bogʼliq. 
Umumiy yuvilish chuqurligi va koʼprik osti sof oraligʼi kengligi oʼzaro 
bogʼliq, bu (2.5) formuladan koʼrinib turibdi. Koʼprik osti sof oraligʼi qancha kichik 
boʼlsa, shuncha umumiy yuvilish chuqurligi ortadi. Qabul qilinadigan umumiy 
yuvilish koeffitsientining qiymati texnik–iqtisodiy hisob-kitoblar bilan asoslab 
berilishi zarur. Bunda kema qatnovi talablari eʼtiborga olinishi kerak. 
QMvaQ 2.05.03-97 ga binoan koʼprik kechuvi qurilishi bilan bogʼliq boʼlgan 
kema qatnovi uchun zarur hisobiy sathda oʼzandagi oqim tezligini tabiiy sharoitdagi 
2 m/sek tezligida 20% dan, 2,4 m/sek tezligida 10% dan ortishiga yoʼl qoʼyilmaydi. 
Nazorat savollari 
1. O’rtacha va yirik koʼprik osti sof oraliqlarini taxminiy aniqlash usullari?
2. Ko’prik kechuvidagi yuvilishlarni oldini olish usullari? 
3. Umumuiy yuvilish chuqurligi va ko’prik osti sof oralig’i kengli