4-laboratoriya mashg’uloti. Mavzu: Sirka kislotaning dissosilanish issiqligini topish Ishning maqsadi

Kuzatish natijalarini yozish shakli.
Temperatura o'zgarish qiymati - ∆t
Kalorimetr doimiysi –K
Ishqor bilan eritilgan sirka kislotasining neytrallanish issiqligi – Q= K ∆t;
Sirka kislotani dissotsalanish issiqligi Q _dissot = Q – 57,1
Ishning hisoboti.

1. 
   Dissotsialanish issiqligini aniqlash uchun asbob sxemasini chizish
   
2. 
   kalorimetr doimiysini aniqlash
   
3. 
   Olingan moddalarning miqdoridan kelib chiqib, kuchsiz kislotani kuchli asos bilan neytrallanish issiqligini hisoblash. Dissotsialanish issiqligini hisoblash:
   

Ishlatilgan kislotaning miqdori va neytrallanish issiqligini aniqlash.
Ishning bayonnomasi
Tajriba. 50 ml 10% li kaliy ishqori eritmasi tayyorlanib, uni oldindan tortilgan ( m₁ 500ml o'lchamli kolbaga solinadi. So'ngra kolba belgisigacha distillangan suv solib eritma suyiltiriladi va kolbani eritmasi bilan tortiladi (m₂) va uni kalorimetrga solinadi. O'qituvchidan 15- 20 ml xlorid kislota olinib, ampulaga solinadi.Ampula massasi oldindan tortilgan (m₂). Massalar farqi bo'yicha xlorid kislotasi va ishqor eritmalarining massalari topiladi.
Qachonki kislota va ishqor eritmasi temperaturasi xona temperaturasiga yetsa tayoqcha bilan ampula tubi shunday sindiriladiki, bunda kislota sekinlik bilan ishqor eritmasiga quyiladi. Ishqorni kislota bilan neytrallanishida temperatura ko'tarilishi ∆t eritma aralashtirilib aniqlandi.
Neytrallanish issiqligi quyidagicha tenglama bo'yicha aniqlanadi.
Q= K ∆t
Kislota eritmasi ishqora qo'shilganda neytrallanishdan tashqari issiqlik effektini o'zgarishi bilan boradigan yana ikkita jarayon boradi: ishqor eritmasi solinganda kislota eritmasining suyulishi (suyultirish issiqligi). Ikkinchi effekt- kislota bilan ishqorni suyultirish – sezilarsiz chunki qo'shiladigan kislota miqdoriga nisbatan ishqor miqdori ancha yuqori.Birinchi issiqlik effekti esa, ishqor bilan kislotani suyultirish kuzatiladigan neytrallanish effektiga ko'ra 10% ga etishi mumkin. Aniq o'lchamlarda bu effektini aloxida aniqlash lozim, buning uchun toza suv xajmiga ishqor xajmiga teng xajm kislata qo'shiladiva suyultirish issiqligi aniqlanadi, faqat suyultirish issiqligi aniqlanadi.
Xlorid kislotani suyultirganda issiqlik ajralib chiqadi va uning kattaligini neytrallanishni kuzatish vaqtida summar issiqlikdan hisoblash kerak. Neytrallash uchun olingan kislota miqdori tenglama bo'yicha hisoblanadi:

bu yerda, Q-neytrallanishning issiqlik effekti,kdj; q-kislotani suyultirish issiqligi, kdj; H-kislotaning topiladigan miqdori; V- kislotaning tajriba uchun olingan hajmi (ml).

Kislota hajmi uning massasining zichligiga nisbatiga teng. Tajriba uchun olingan HCl kislota eritmasining zichligi faqat 7-8% toza suv zichligidan katta, olingan eritma hajmi uning massasiga teng deb hisoblash mumkin, yani eritma zichligi suvning zichligiga teng. Bunday holatlarda suyultirish issiqligiga tuzatish kiritilmaydi. U holda (l) formuladagi surat haqiqiy qiymatdantaxminan 10% katta bo'ladi, maxraji esa 7-8%. Shunga asosan, hisoblashdagi umumiy xatolik 2-3% dan ortmaydi.Bunday xatolikni hisobga olmasa ham bo'ladi.
Aniq o'lchamlarda bunday soddalashtirish mumkin emas.