4-lekciya. Aytímlar algebrasí haqqínda túsinik jobası
Download 359.78 Kb. Pdf ko'rish
|
4-lekciya
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tek shın yamasa jalǵan baha qabıl ete alatuǵın xabar gápke aytım
4-LEKCIYA. AYTÍMLAR ALGEBRASÍ HAQQÍNDA TÚSINIK Jobası: 1. Aytımlar algebrasınıń izertlew obyekti. 2. Aytım haqqında túsinik. 3. Aytımlar algebrasında ǵı logikalıq ámeller. Tayanısh sózler: matematikalıq logika, aytımlar algebrası, shın, durıs, haqıyqıy, jalǵan, nadurıs, ózgeriwshi pikirler, logikalıq ámeller, inkar ámeli, konyunkciya, dizyunkciya, implikaciya, ekvivalenciya, sheffer. Matematikalıq logikanıń aytımlar algebrası bóliminiń tiykarǵı izertlew obyekti gápler esaplanadı. Matematikalıq logikada hár bir gáptiń mánisine qarap shın, durıs, haqıyqıy yamasa jalǵan, nadurıs bolıwı áhmiyetli. Máselen, Tashkent - Ózbekistannıń paytaxtı. Jaqında Samarqand qalasınıń 2750 jıllıǵı keń túrde nıshanlandı sıyaqlı gápler shın yamasa durıs gápler (pikirler) esaplanadı. Jer aydan kishi. 3 >5, 7 > 9, 12 > 15 sıyaqlılar bolsa jal ǵan, nadurıs gápler (pikirler) esaplanadı. Ayırım waqıtları kóplegen gáp, tekst yamasa shıǵarmalardıń shın yamasa jal ǵan ekenligin tez anıqlaw qıyın. Máselen, Búgingi tún keshegiden qarańǵılaw, degen gáp qaysı waqıtta hám qaysı orında aytılıwına qarap ya shın, yamasa jal ǵan boladı. Usı tiykarda matematikalıq logika iliminde tómendegi qa ǵıyda bar: Tek shın yamasa jalǵan baha qabıl ete alatuǵın xabar gápke aytım dep ataladı. Berman kel. Úyde boldıń ba? Bayramlar menen! Qashan keleseń? Nege sabaq tayarlamaysań? Jaqsı barıń! Sıyaqlı gápler aytımǵa kirmeydi, sebebi olar aytılıw maqsetine qaray buyrıq, soraw hám úndew gápler esaplanadı. Hár bir gáp belgili bir halatta shın yamasa jalǵan bahaǵa iye boladı. Bunnan keyin biz shın bahasın qısqasha sh (1) simvolı menen belgileymiz, jalǵan bahanı bolsa j(0) simvolı menen belgileymiz. Aytımlardı belgilew ushın latın álipbesindegi kishi háriplerden paydalanıladı; a, b, c, x, y, z … Sonday aytımlar da bar, olar hámme waqıt múmkin bolǵan halatlarda shın yamasa jalǵan baha qabıl etedi. Bunday aytımlar shın (absolyut) hám (jalǵan) aytımlar dep júrgiziledi. Máselen, Jazda bárhama ıssı boladı. Ózbekistan – keleshegi ullı mámleket sıyaqlı. Aytımlar algebrasında konkret pikirler ǵana emes, bálki hár qanday, qálegen pikirler de úyreniledi. Bunday pikirler ózgeriwshi pikirler dep ataladı. Máselen, Shashı uzın qızdıń shashı qıyılǵannan keyin, ol kelte bolıp qaladı. Sonıń ushın ózgeriwshi pikirdi x penen belgileymiz. Onda x hár qanday konkret pikirdiń qálegenin ańlatıwǵa xızmet etedi. Sonıń ushın x eki túrli: shın hám jalǵan bahalı ózgeriwshilerdi bildiredi: X 1 = 1 (sh), X 2 = 0 (j). Matematikalıq logikada emes, yaki hám eger, bolsa, onda, sonda hám tek sonda ǵana, qashan sıyaqlı sózler (dánekerler) pikirler arasındaǵı logikalıq ámeller delinedi. Bul ámeller járdeminde elementar pikirlerden quramalı pikirler dúziledi. Bunday quramalı pikirler logikası ataması menen baylanıslı nızamlar aytımlar Download 359.78 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling