4-Lektsiya 1- tema. Immun sistemaniń orayliq aǵzalariniń morfofunktsiyanalliq xarakteristikasi. Immun sistema haqqinda tu`sinik. Immun sistemaniń orayliq aǵzalari

FABRĐTsĐUS XALTASĐ 
Fabritsius qaltası. Bul organ quslarda bolıp kloakaniń dorsal bóliminde jaylasqan. Oniń tiykarǵı elementi 
qabıq hám medúllyar zonalarǵa iye bolǵan limfoid túyinshesi esaplanadı. 
Fabritsius qaltası alıp taslansa antitelalardıń sintez bolıwı toqtaydı. Al biraz joqarı seziwsheńlıqtiń pás 
tipiniń kletkalıq reaktsiyası tolıq saqlanadı. Quslarda ótkerilgen Bul tájiriybeler immunitet organların T-
hám V-sistemalarǵa bóliwge járdem berdi. 
Limfatikalıq follikúlalar toparı (peyer túyinsheleri). 
Sút emizıwshilerde funktsionallıq jaqtań Fabritsius qaltasıniń analogi esaplanatuǵın hám gumorallıq 
immunlıq juwaptiń orayın belgilew múmkinshiligin beretuǵın organ anıqlanbaǵan. Jińishke ishektiń 

---

diywalında jaylasqan limfatikalıq follikúlalardıń (peyer túyinsheleri) jıyındısı bursaniń ekvivalenti bolıwı 
múmkin dep shama qılınadı. 
Bul boljawdı tikkeley dálillew qıyın, sebebi barlıq limfatikalıq follikúlalardı xirurgiyalıq jol menen alıp 
taslaw múmkin emes. 
Bul organ epitelial chutsurliknıńg sińirinen payda bolıp,ogan embrion rawajlanıwınıń 12- 
kúninen baslap limfoid poya kletkalarına kóship óte baslaydı.
Timus quramında T — kletkalar jetilisiwi sıyaqlı, 
Fabritsius xaltasinda-V xujayralar jetilise baslaydı. 
Eger sońgı rawajlanıw basqıshında usı agza alıp taslansa,antideneler payda bolıwı 
toqtaydı.Fabritsiws xaltasi kópshilik follikúllardán quralgan.Onıń quramında qabıq hám miy 
qabatlarına ajratiladi. Miy qabatında epiteliy qabatlarınan tısqarı,limfotsit, plazmatik kletka, 
makrofag hám granúlo- tsitlerdi hám ushıratıw múmkin.Qabıq qabatı tiykarinan kishi
limfotsit hám plazmatik kletkalar jiyindisınan quralgan.Fabritsius qaltasınıń rawajlanıwında 
hám baylanıslı bolgan involyutsiya protsessi gúzetiledi.Mısalı tawıq organiziminde 4-ayınan 
baslap,bul organ áste aqırın atrofiyaga ushırap baradı.Házir kóp gana tereń izzertlewler 
ótkiziliwine qaramastań,sút emiziwshiler organiziminde Fabritsıws qaltasına ekvivalent bolgan 
organ tawılgani joq.