4-маъруза Автоматлаштиришнинг принципиал электр чизмаларини лойихалаш. Умумий талаблар


Download 182.12 Kb.
bet1/2
Sana04.11.2023
Hajmi182.12 Kb.
#1747738
  1   2
Bog'liq
4-maruza Avtomatlashtirishning prinsipial elektr chizmalarini loyixalash


4-маъруза
Автоматлаштиришнинг принципиал электр чизмаларини лойихалаш. Умумий талаблар.


Режа:

  1. Принципиал схемаларнинг вазифалари, турлари ва уларни бажаришнинг умумий тамойиллари.

  2. Принципиал электр схемада баъзи-бир элементларнинг график белгиланиши.



Глоссарий


Схема – махсулот таркибий қисмларини шартли белгилар кўринишида ва улар орасидаги алоқаларни акс этирувчи хужжат.
Схемалар кўриниши: ишлаш принципи, қурилма таркиби ва уни қисмлари орасидаги алоқалар бўйича ажратувчи схемаларни гуруҳларга синфланиши (Мисол учун Э-электрик, Г-гидравлик, П-пневматик).
Схема турлари: асосий қўлланилиши бўйича ажралиб турувчи схемаларни гуруҳларга синфланиши. (Мисол учун 1-структура схема, 2-функционал схема, 3- принципиал схема (тўлиқ), 4-уланишлар схемаси (монтаж Схема соединений (монтажная)), 5-уланишлар схемаси (ташқи уланишлар Схема подключения)).
Экспликация – схема, карта ва планлардаги шартли белгиларни маъносини тушунтириб берувчи матн.

  1. Принципиал схемалар ҳақида умумий тушунчалар



Технологик жараёнларни назорат қилиш, бошқариш ва автоматик ростлашда турли электр ва пневматик асбоблар, аппаратуралар қўлланилади, улар орасидлаги ўзаро алоқаларни кўрсатишда, шунингдек, уларни ишлаш принципларини ўзлаштиришда принципиал схемалардан фойдаланилади. Принципиал схемаларда автоматлаштириш системасининг айрим бир бўлагига кирувчи элемент, модуль, ёрдамчи аппаратларниинг таркиби ва улар орасидаги боғланишларнинг тўла кўрсатилиши лозим. Принципиал схемаларни лойиҳалаш учун дастлабки материал сифатида функционал схемани асос қилиб олинади.
Принципиал схемалар Давлат Стандартлари ва тармоқ кўрсатма хужжатлари талабларига риоя қилган ҳолда бажарилади.
Меъёрий хужжатлар принципиал схемаларни бажариш қоидаларини, схема элементларининг шартли график ва ҳарфий белгиланишларини, занжир қисмлрини маркировка қилиш йўлларини белгилаб беради.
Принципиал электр схемаларни яратиш – элементар электр занжирлар, турлари бўйича ажратилган функционал тугунлар қўлланилишини, уларни ягона бир схемага йиғишга, шунингдек схемаларни тушунарли бўлишини талаб этади.
Ҳар бир схема юқори ишончлиликни, соддаликни, , авария режимларида харакатлар аниқлигини, оператив ишлашга қулайликни таъминлаши шарт.


Принципиал схемаларни тузишда қуйидаги тартибга асосланган маъқул:

  1. Функционал схемада қўлланилган талаблар асосида принципиал схемага қўйиладиган техник талаблар аниқланади;

  2. Шу талабларга мувофиқ тарзда схеманинг шарти ва ҳаракат тартиби белгиланади;

  3. Берилган тартиб ва шартлар асосида элементар занжирлар тузилади;

  4. Элементар занжирлар умумий схема кўринишида бирлаштирилади;

  5. Аппаратуралар танланиб, айрим элемент параметрларининг электр ҳисоби бажарилади;

  6. Танланган аппаратуралар имконияти асосида схематга тузатиш киритилади;

  7. Элементар занжир ёки контактларнинг нотўғри ишлаши натижасида рўй бериши мумкин бўлган ҳолатлар таҳлил этилади;

  8. Бошқа вариантларни қўллаш имкониятлари кўрилиб, муқобил схема тугал танланади.

Принципиал схемалар шаклан бирлаштирилган ёки ёйилган ҳолатда тузилиши мумкин.
Бирлаштирилган схемада асбоб ва аппаратлар йиғилган ҳолатда кўрсатилади; яъни аппарат комплектига кирувчи элементлар (ғалтак, электромагнитлар, узгичлар ва шу кабилар) асбобнинг шартли ифодаланиши ичида кўрсатилиб, чиқиш-кириш контактларининг маркировкаси ҳам берилади.
Ёйилган принципиал схемаларда асбоб ва аппаратлар элементларга ажратилиб, улар бир-бирлари билан боғланган ҳолатда кўрсатилади; натижада айрим занжирлар ҳосил бўлади. Схема бир неча занжирлардан тузилган бўлиб, улар горизонтал ёки вертикал ҳолда берилиши мумкин.
Уланиш чизиқлар чизмани бўш жойида горизонтал катор кўринишида тасвирланади (юқорида еки қуйида)
Схемадан фойдаланишда қулайлик яратиш учун ҳар бир алоқа чизиғичапдан ўнг томон рақамларни катталашиши тартиби бўйича рақамланади (расм 2)



Download 182.12 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling