4-ma’ruza; Suvning ionlanishi. Vodorod ko‘rsatkich Bufer eritmalar Reja

Suv deyarli ionlanmagan molekulalar holida bo‘lgani uchun ionlanish darajasining har qanday o‘zgarishi ham suv molekulalarining konsentratsiyasiga juda kam ta’sir qiladi.

•  

Suv deyarli ionlanmagan molekulalar holida bo‘lgani uchun ionlanish darajasining har qanday o‘zgarishi ham suv molekulalarining konsentratsiyasiga juda kam ta’sir qiladi. Shuning uchun yuqorida tenglamada keltirilgan [H2O] ning miqdori amalda o‘zgarmas deb hisoblanadi. Shu bilan birga Kmuv ning miqdori ham o‘zgarmasdir. Demak, hosil bo‘lgan tenglamaning o‘ng tomoni, [H+]•[OH–] ko‘paytma ham o‘zgarmas sondir. Bu o‘zgarmas miqdor suvning ion ko‘paytmasi deyiladi va KH2O bilan ifodalanadi.

• Suv deyarli ionlanmagan molekulalar holida bo‘lgani uchun ionlanish darajasining har qanday o‘zgarishi ham suv molekulalarining konsentratsiyasiga juda kam ta’sir qiladi. Shuning uchun yuqorida tenglamada keltirilgan [H2O] ning miqdori amalda o‘zgarmas deb hisoblanadi. Shu bilan birga Kmuv ning miqdori ham o‘zgarmasdir. Demak, hosil bo‘lgan tenglamaning o‘ng tomoni, [H+]•[OH–] ko‘paytma ham o‘zgarmas sondir. Bu o‘zgarmas miqdor suvning ion ko‘paytmasi deyiladi va KH2O bilan ifodalanadi.

Shunday qilib, [H+]•[OH–]=KH2O•25°C da toza suvda [H+]•[OH–]=10–7, demak, shu haroratda KH2O=10–7•10–7=10–14. Harorat ko‘tarilganda KH2O miqdori tez oshadi.

• Shunday qilib, [H+]•[OH–]=KH2O•25°C da toza suvda [H+]•[OH–]=10–7, demak, shu haroratda KH2O=10–7•10–7=10–14. Harorat ko‘tarilganda KH2O miqdori tez oshadi.
• [H+]•[OH–]=KH2O tenglamaning ma’nosi quyidagicha: H+ yoki OH– ionlarining konsentratsiyasi qanchalik o‘zgarmasin, ularning ko‘paytmasi har qanday suvli eritmada 25°C da 10–14 ga teng o‘zgarmas qiymatga ega bo‘ladi.

Agar toza suvga biror kislota qo‘shib, eritmadagi H+ ionlari kontsentratsiyasi 10–7 dan qancha oshirilsa, [OH] ionlari konsentratsiyasi o‘shancha kamayadi va 10–7 dan kam bo‘lib qoladi. Demak, kislotali eritmada:

• Agar toza suvga biror kislota qo‘shib, eritmadagi H+ ionlari kontsentratsiyasi 10–7 dan qancha oshirilsa, [OH] ionlari konsentratsiyasi o‘shancha kamayadi va 10–7 dan kam bo‘lib qoladi. Demak, kislotali eritmada:
• [H+] > 10–7> [OH–]
• Xuddi shunga o‘xshash ishqoriy eritmalarda:
• [OH–] > 10–7> [H+]
• Neytral eritmalarda esa:
• [H+] = [OH–] = 10–7
• Demak, har qanday suvli eritmada uning muhiti qanday bo‘lishidan qatiy nazar, H+ ionlari ham, OH– ionlari ham bo‘lishi kerak.