4-маруза. Товар пул муносабатлари

Олтин пул — ҳамма товарлар учун умумий эквивалент ролини ўйновчи махсус товардир.
Ҳозирги замон пули — умумкупчилик томонидан тан олинган ва давлат томонидан қонунийлаштирилган эквивалентликнинг умумий воситасидир.

Пулнинг вазифалари:

• Қиймат ўлчови вазифаси — бунда товар (хизмат)нинг алмашув қиймати пул воситасида ҳисобланади ва баҳоланади. Шунингдек, иқтисодий ресурс сарф-харажатлари ва даромадларни ҳисоблашнинг ягона ўлчов бирлиги ҳам пулдир.
• Муомала воситаси вазифаси —бунда пул товарлар муомаласи жараёнида воситачи сифатида майдонга чиқади.
• Тўлов воситаси вазифаси — товарлар насияга тулов муддати кечиктириб сотилганда ва турли хил тўлов мажбуриятлари амалга оширилганда пул бу вазифани бажаради.
• Жамғариш вазифаси - пул муомаладан чиқариб олинганда бу вазифани бажаради. Реал равишда олтин пул ва олтин буюмлар бойлик туплаш вазифасини бажаради.
• Жаҳон пули вазифаси — олтин пулга тегишли. Баъзи нуфузли валюталар ҳам идеал равишда бу вазифани бажариши мумкин.

Ҳозирги замон пул назариясида пул тушунчаси икки маънода ишлатилади:

• Миллий хўжаликда товар ва хизматлар ҳаракатини таъминловчи нақд пул
• Нақд бўлмаган муомала ва тўловлар учун ишлатиладиган воситалар, яни кредит пуллар ( квази пул, лотинча quasi – деярли, худди) ташкил этади.

Ликвидлик даражаси турлича бўлган барча пул воситаларининг муайян нисбатларида яхлит пул масссасини ташкил этиши, пул комплекси, бошқача айтганда пул агрегати дейилади.
Пул агрегати ликвидлик даражаси абсолют бўлган (100%) нақд пулдан бошлаб, борган сари ликвидлиги камайиб борувчи пул воситаларидан ташкил топади.
Ҳозирги замон пули – нақд пуллар ва нақд пулсиз ҳисоб воситаларидан иборат.

• Қоғоз пуллар ва тангалар

Нақд пуллар

• Электрон пуллар, чеклар, пластик карточкалар, виза, тўлов талабномаси, заёмлар ва бошқ.

Нақд пулсиз ҳисоб воситалари

• Бу қайд қилинган миқдор (100, 200, 500 ёки 1000 сўм) лар бўлиб, унга нарх даражасидаги рўй берадиган ўзгаришлар таъсир кўрсатмайди, фақат сотиб олиш лаёқати ортиши ёки пасайиши мумкин.

Пулнинг номинал қиймати

• Бу унинг харид қилиш лаёқати ёки пул бирлигига сотиб олиш мумкин бўлган товар ва хизматлар миқдоридир.

Пулнинг реал қиймати
Қоғоз пул белгилари тегишли номинал ва реал қийматга эга бўлиши зарур.
Пулнинг харид қуввати (F) товар ва хизматларнинг нархига (P) боғлиқ бўлиб қуйидаги формула билан аниқланади:
F=1/P
Сотиб олиш лаёқати нархлар даражасига тескари мутаносибликда жойлашади.

ЭЪТИБОРЛАРИНГИЗ УЧУН РAҲMAT

ЭЪТИБОРЛАРИНГИЗ УЧУН РAҲMAT