4-mavzu. Audit o’tkazish jarayonida malumotlarni yig’ish va umumlashtirish bo’yicha xalqaro audit standartlari

4-MAVZU. AUDIT O’TKAZISH JARAYONIDA MALUMOTLARNI YIG’ISH VA UMUMLASHTIRISH BO’YICHA XALQARO AUDIT STANDARTLARI
Takrorlash uchun savollar
1. Auditni rejalashtirish qanday bosqichlardan iborat?
2. Auditorlik isbotlash deganda nimani tushunasiz?
3. Auditni hujjatlashtirish qanday amalga oshiriladi?
4. Audit davomida buxgalteriya hisobi va ichki nazorat tizimi o’rganish va baholash nimani o’z ichiga oladi?
5. Buxgalteriya hisobotida o’zgarishlar bo’lganida auditorning hatti-harakati deganda nimani tushunasiz?
6. Qaysi hollarda ekspert xizmatidan foydalaniladi?
7. Auditorlik tanlash qanday amalga oshiriladi?
8. Asosiy auditorning boshqa auditordan qanday farqli jihatlari mavjud?
MAVZU BO‘YICHA MASALALAR
1-masala. Quyidagi 1 va 2 jadvallarda keltirilgan ma’lumotlar asosida muhimlik darajasini aniqlang hamda uni buxgalteriya balansining muhim moddalariga taqsimlang (3, 4 - jadvallarga asosan).
1-jadval
“Buxgalteriya balansi” ma’lumotlari

AKTIV	SUMMA, (ming AQSH dollarida)
Asosiy vositalar	28655
Nomoddiy aktivlar	2073
Materiallar	4373
Xaridor va buyurtmachilar	145016
Kassadagi pul mablag‘lari	6862
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar	3500
Hisob-kitob schetidagi pul mablag‘lari	5079
Jami	195558
1	2
Passiv
Ustav kapitali	10000
Qo‘shilgan kapital	23807
O‘tgan yillar taqsimlanmagan foydasi	32630
Taqsimlanmagan foyda	20305
Mol yyetkazib beruvchilar va pudratchilar	58736
Majburiyatlar:
Mehnatga xaq to‘lash bo‘yicha	4843
Budjetdan tashqari fondlarga	2567
Budjet oldidagi	21735
Olingan avanslar	17115
Kelgusi davr xarajatlari	3386
Boshqa qisqa muddatli majburiyailar	434
Jami	195558

2-jadval.
“Moliyaviy natijalar” to‘g‘risidagi hisobot ma’lumoti

Ko‘rsatkichlar	Summa, ming AQSH dollarida
Mahsulot (ish, xizmatlar) sotishdan tushgan tushum	211564
Sotilgan mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxi	188995
Sotish xarajatlari	387
Yalpi foyda	22182
Boshqa operatsion daromadlar	11857
Boshqa operatsion xarajatlar	4597
Asosiy faoliyatning foydasi	29442
Moliyaviy faoliyatdan daromadlar	643
Moliyaviy faoliyatdan xarajatlar	644
Umumxo‘jalik faoliyatining foydasi	29441
Soliqqa tortilgungacha foyda	29441
Sof foyda	20305

3-jadval.
Quyida keltirilgan jadvallar asosida ma’lumotlarni shakllantiring bazaviy ko‘rsatkichlar hisob-kitobi

Bazaviy ko‘rsatkich	Bazaviy ko‘rsatkichni moliyaviy hisobotdagi ko‘rsatkichi, summada.	Muhimlik darajasi, %	Muhimlik darajasi, AQSH dollari.

4-jadval.

Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

AKTIV	SO‘MMA, (ming AQSH dollarida)	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming AQSH dollarida
Asosiy vositalar	28655
Nomoddiy aktivlar	2073
Materiallar	4373
Xaridor va buyurtmachilar	145016
Kassadagi pul mablag‘lari	6862
Qisqa muddatli moliyaviy investitsiya­lar	3500
Hisob-kitob schetidagi pul mablag‘lari	5079
Jami	195558

Talab qilinadi:

Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring;
Umumiy muhimlik darajasini aniqlang;
Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
2-masala. Moliyaviy hisobot uchun umumiy muhimlik darajasi 400 ming AQSH dollari. Auditor kassa operatsiyalarini tekshirishda quyidagi holatlarni aniqladi:
Kassadagi pul mablag‘lari belgilangan limitdan ko‘p chiqqan: 100 ming AQSH dollari;
Jismoniy shaxslar bilan asossiz hisob-kitob ishlari amalga oshirilgan NKM dan foydalanilmagan holda.
Talab qilinadi:
1. Yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklarni muhimligini aniqlang.
2. Aniqlangan xato va kamchiliklar bo‘yicha korxona rahbari va kassirga qanday choralar ko‘riladi.
3. Auditorlik hisoboti uchun ma’lumot tayyorlang.
3-masala. Keltirilgan ma’lumotlar asosida umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
5-jadval.
“Best” kompaniyasining 31- dekabr 2016- y. holatiga buxgalteriya balansi

Ko‘rsatikich	Summada ming AQSH dollarida.
AKTIV
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Zaxiralar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS	48 114,9
PASSIV
1. O‘z mablag‘lari manbalari – jami	28 975,1
shu jumladan:
Ustav kapital	19 000,0
Qo‘shilgan kapital	7 362,1
Rezerv kapital	981,3
Taqsimlanmagan foyda	1 631,7
2. Majburiyatlar – jami	19 139,8
shu jumladan:
Kredit va qarzlar	1 275,6
Kreditorlik qarzlari	17 864,2
BALANS	48 114,9

6-jadval.

“Best” kompaniyasining 31 - dekabr 2016 - y. holatiga
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot

Ko‘rsatikich	Summa, ming AQSH dollarida.
1. Sotishdan sof tushum	7 135,6
2. Sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxi	5 971,3
3. Yalpi foyda	1 164,3
4. Boshqa daromadlar	1 472,3
5. Boshqa xarajatlar	656,5
6. Sof foyda	1980,1

7-jadval.
Quyida keltirilgan jadvallar asosida ma’lumotlarni shakllantiring bazaviy ko‘rsatkichlar hisob-kitobi

Bazaviy ko‘rsatkich	Bazaviy ko‘rsatkichni moliyaviy hisobotdagi ko‘rsatkichi, summada.	Muhimlik darajasi, %	Muhimlik darajasi, AQSH dollari.

8-jadval.

Muhimlik darajasini balans aktiviga nisbatan taqsimlash

Balans aktivining moddalari	Summa, Ming AQSH dollari.	Salmoq, %	Muhimlik darajasi, ming AQSH dollarida
1. Uzoq muddatli aktivlar – jami	45 282,3
shu jumladan:
Asosiy vositalar	45 282,3
2. Joriy aktivlar – jami	2 832,6
shu jumladan:
Materiallar	675,9
Debitorlar	1 823,1
Pul mablag‘lari	40,1
Boshqa joriy aktivlar	293,5
BALANS	48 114,9

Talab qilinadi:

Muhimlik darajasini aniqlash uchun bazaviy ko‘rsatkichlarni shakllantiring.
Umumiy muhimlik darajasini aniqlang.
Barcha hisob-kitoblarni auditorning ishchi hujjatida aks ettiring.
Aniqlagan ko‘rsatkichlaringiz bo‘yicha umumiy xulosa bering.
4-masala. Auditorlik kompaniyasi mijozining 3 ta katta magazinlari mavjud. Uning har birida bir nechta bo‘limlari bo‘lib, ular kamida 5 yilda bir marta hujjatli tekshirishdan o‘tishi kerak. Auditor oldiga risk yuqori bo‘lgan bo‘limlarni mukammal tekshirish vazifasi qo‘yilgan. Magazinlarning har birida ichki nazorat bo‘limi mavjud. O‘tgan yili magazinlarda auditorlik tekshiruvi o‘tkazilgan.
Talab qilinadi:
Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan foydalanishi lozim.
Auditor riskni baholash uchun nimalarga e’tibor berishi kerak?
5-masala. Ichki xo‘jalik riski 80%, nazorat riski 50%, aniqlanmaslik riski 10% bo‘lganda auditorlik riskining maqbul to‘plamini aniqlang.
Talab qilinadi:
1. Holatlarga baho bering, ko‘rsatkichlarni mohiyati tushuntiring.
6-masala. Auditorlik riskining maqbul to‘plami 0,05, ichki xo‘jalik riski 0,75, nazorat riski 0,30.
Talab qilinadi:

1. Keltirilgan ko‘rsatkichlar asosida aniqlanmaslik riskini aniqlang.

2. Holatga baho bering, ko‘rsatkichlar mohiyatini tushuntiring.
http://fayllar.org