4-мавзу. Иқтисодий жараёнларда транспорт масаласининг қўлланилиши

ECONOMETRICS
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети
Иқтисодиёт факультети
“Эконометрика ва иқтисодий моделлаштириш” кафедраси
«Иқтисодиётда рискли жараёнларни моделлаштириш»

7-мавзу. Ноаниқлик шараоитида иқтисодий рискни миқдорий баҳолаш

• Ноаниқлик ва риск.
• Рискларининг таснифланиши
• Рискларни бошқаришнинг моҳияти ва тушунчаси
• Рискларни минималлаштириш тамойиллари
• Риск мавжуд ҳолатда қарорларни қабул қилиш

Иқтисодий жараёнларни бошқаришда қарорлар қабул қилишда бир қатор омиллар билан белгиланадиган турли даражадаги ноаниқлик шароитлари мавжуд. Хабардор бўлишга ва бошқарувдаги қарорларга таъсир қилувчи омиллар маълумоти сифатига кўра аниқлик омилларига таснифланиши мумкин.

Иқтисодий жараёнларни бошқаришда қарорлар қабул қилишда бир қатор омиллар билан белгиланадиган турли даражадаги ноаниқлик шароитлари мавжуд. Хабардор бўлишга ва бошқарувдаги қарорларга таъсир қилувчи омиллар маълумоти сифатига кўра аниқлик омилларига таснифланиши мумкин.

Маълумотлар тўлиқ бўлмаслиги
Ноаниқлик
Риск
Аниқлик

Ушбу класссификация бўйича омилларга қуйидагича таърифланади:

• аниқлик омиллар булар тегишли вақт оралиғида ва вақт функциясида унинг сифат ва миқдорий хусусиятлари аниқланадиган омиллардир;
• сифат ва миқдорий кўрсаткичлари тегишли оралиқда вақт функцияси сифатида аниқ белгиланган бўлса, аниқлик омиллари ҳисобланади;
• вақт давомида унинг хусусиятлари аниқ хусусиятга эга бўлса ҳамда омил белгиларининг қаймати аниқланган ва юзага келадиган ҳар бир қийматнинг эҳтимоллиги аниқланган бўлса, бунда риск омили бўлиб ҳисобланади;
• агар унинг сифати ва миқдор хусусиятлари аниқ бўлмаган эҳтимоллик хусусиятига эга бўлса: миқдорий қийматлар аниқланган бўлиб, бирор қийматнинг ҳосил бўлиш эҳтимоллигини аниқлаш имкони бўлмаса, бунда ноаниқлик омили ҳисобланади;
• омилнинг миқдор кўрсаткичлар тўплами ноаниқ бўлса, бунда маълумотлар тўлиқ бўлмаган омил ҳисобланади.