4-mavzu: maktabgacha yoshdagi bolalarning sotsiumda rivojlanishi

3-MAVZU: O‘zbek xalq pedagogikasi va islom ta’limotida ijtimoiy-pedagogik g‘oyalar

Ma’ruzachi: Qorayeva Latifa Zarifovna
2023-o‘quv yili
Odamzod tanasida olti a’zo borki, ularning uchtasi o‘ziga bo‘ysinmaydi, uchtasi esa o‘zining hukmida. Ko‘z, quloq, burun odamga bo‘ysinmaydi. Ko‘rgisi kelmagan narsani ko‘rishga, eshitgisi kelmagan gaplar yoki tovushlami tinglashga, xush yoqmaydigan islami hidlashga majbur bo‘ladi. Oyoq, qo‘l, til esa odamning hukmida. Til bilan ilohiy kalomlarni, shirin so‘zlarni aytishi yoki aksincha, buning o‘mini g‘iybat, ig‘vo, yaramas gaplar bilan band etmog'i mumkin. Qo‘llari bilan go‘zal buyumlar yaratishi yoki go‘zallik obidalarini qo‘porishi yoinki shu qo‘l bilan ehson, hadya berishi yoki o‘zgalar mulkini o‘zlashtirib olishi o‘z ixtiyorida. Oyoqlari esa istasa uni ibodatga, istamasa g‘urbatxonaga olib borishi mumkin (Tohir Malik. «Iymonlashish umidi»). _____________________________________________________Г
Odamzod tanasida olti a’zo borki, ularning uchtasi o‘ziga bo‘ysinmaydi, uchtasi esa o‘zining hukmida. Ko‘z, quloq, burun odamga bo‘ysinmaydi. Ko‘rgisi kelmagan narsani ko‘rishga, eshitgisi kelmagan gaplar yoki tovushlami tinglashga, xush yoqmaydigan islarni hidlashga majbur bo‘ladi.
Oyoq, qo‘l, til esa odamning hukmida. Til bilan ilohiy kalomlarni, shirin so‘zlarni aytishi yoki aksincha, buning o‘rnini g‘iybat, ig‘vo, yaramas gaplar bilan band etmog'i mumkin.
Qo‘llari bilan go‘zal buyumlar yaratishi yoki go‘zallik obidalarini qo‘porishi yoinki shu qo‘l bilan ehson, hadya berishi yoki o‘zgalar mulkini o‘zlashtirib olishi o‘z ixtiyorida.
Oyoqlari esa istasa uni ibodatga, istamasa g‘urbatxonaga olib borishi mumkin (Tohir Malik. «Iymonlashish umidi»).
_____________________________________________________Г
REJA:
O‘zbek xalq pedagogikasida ijtimoiy pedagogik jarayonlarni rivojlanishi va bugungi kundagi ahamiyati.
“Quroni Karim”, “Hadisu Sharif”larda ijtimoiy pedagogik g‘oyalarni o‘rni va ahamiyati.
Avesto
humata (gumata) – yaxshi fikr
hukta (gukta)-yaxshi so‘z
hvarta (gvarshta) – yaxshi ishlarda
“Avesto” ning katta qismi bo‘lgan “yasna” uch qisimdan
humata (gumata) – yaxshi fikr
hukta (gukta)-yaxshi so‘z
hvarta (gvarshta) – yaxshi ishlarda
“Avesto” ning katta qismi bo‘lgan “yasna” uch qisimdan
Avesto” tadqiqotchisi A.O.Makovelskiy inson fikri, so‘zlari va ishlariga ikki qarama-qarshi kuch:
Voxu Manna (“Ezgu fikr”)
Apo Mana (“Yovuz fikr”) ta’sir ko‘rsatadi deydi.
«Insonlar yo o‘rgatuvchilar yo o'rganuvchilarga bo‘linadi. Bundan boshqalari esa arzimasdur»
- «Faqat ilm orqaligina najot topish mumkin, undan boshqa najot yo‘li yo‘qdir»

• «Ilm olish uchun sarflangan bir soat yuzaki ibodat bilan o‘tkazilgan bir kechadan ko‘ra xayrlidir. Ilm yo‘lida sarflangan bir kun uch oy ro‘za tutishdan afzalroqdir
• - «Ilm foydasiz ibodatdan afzaldir. Ilm dinning bir ko‘rinishidir»,- - Ilm o‘rgatgan kishiga ta’zimda bo‘ling va izzat-ikrom ko‘rsating.

Rasululloh (s.a.v.) bir kun hazrat Anasga: « Yo Anas! Ilm istagan kishi kunduzlari ro‘za tutgan va kechalari ibodat bilan o‘tkazganlarning savobichalik savobga noil bo‘ladi. Kishining biror mavzuda ilm olishi Qubays tog‘idek keladigan oltinni Alloh yo‘lida tarqatishdan afzalroqdir», - deganlar.
Imom al-Buxoriy yozgan asarlar soni 20 dan ortiq bo‘lib
ishonchli hadislaming soni takrorlanadiganlari bilan birga
7275ta bo‘lib, takrorlanmaydigan holda esa 4000 hadisdan iborat.
At-Termiziy- eng yirik musulmon olimlaridan biri, 80 tadan ko’p islom tarixi, ta’limoti, so’fiylik nazariyasiga bag’ishlangan asarlar yozgan. Uning “Shamoyili Muhammadiya” (Muhammad hayoti) asari barcha diniy o’quv yurtlarida darslik hisoblanadi.
Qur’on matni VII asrda yozilgan. Xalifa Usmon davrida Qur’on yagona kitob shakliga keltirilgan va uning boshqa barcha matnlari yo’q qilingan. Qur’on 30 pora,114 sura 6236 oyat 77439 ta so’zdan iborat.
VII asrning o’zidayoq islom inson hayotining barcha jabhalarini qamrab oluvchi insonning ijtimoiy huquq va erkinliklarini e’lon qildi.
Shariatning huquqiy qadriyatlari ijtimoiy xarakterga ega va quyidagi tamoyillarga asoslangan odil jamiyatni ifodalaydi:
 jamiyatning barcha a’zolarini irqi, tili va diniy mansubligidan qat’iy nazar tengligi;
 jamiyat barcha a’zolarining teng mas’uliyatga egaliklari, chunki ular bitta manbadan kelib chiqishadi;
 Inson hayoti va erkinligi tengligi;
 Oila jamiyatning asosidir: jamiyat oilani o’z himoyasiga oladi va unga g’amxo’rlik qiladi;

• Boshqaruvchi va boshqariluvchilarining tengligi;
• Yagona Alloh barcha narsaning egasi va u tomonidan yaratilganlar uning barcha y aratishlariga hadyasidir. Har bir inson bu hadyadan o’z bo’lagini olishga haqli.
• Xalq va jamiyatga tegishli barcha siyosiy, ijtimoiy va boshqa masalalar xalq bilan maslahatlashib hal qilinishi lozim.
• O’zining dunyoviy ishlari uchun har kishi jamiyat oldida javob beradi.
• Inson va ma’naviy hayotga tegishli ishlari uchun esa-faqatgina Alloh oldida;
• Jamiyatning bir bo’lagi bo’lmish inson, ma’n e’tilganlarni sodir etayotgan shaxsga qarshi da’vo qilishi mumkin va sh.k.

E’tiboringiz uchun rahmat