4-mavzu. Quyosh elementlari volt-amper tavsifi

1.21-rasm. Nurlanishning xar xil to‘lqin uzunliklari uchun kremniydagi ℓ 
chuqurlikkacha etib borgan fotonlarning nisbiy qiymati. 1 – 0,5 mkm; 2 – 0,7 mkm; 
3 – 0,8 mkm; 4 – 0,9 mkm; 5 – 0,95; 6 – 1,0 mkm; 7 - !,05 mkm; 8 – 1,1 mkm 
Har xil to‘lqin uzunlikdagi fotonlarning Si materialida (1.21- rasm) taqsimoti 
ko‘rsatilgan. Fotonlarning nisbiy qiymatlari har xil to‘lqin uzunliklari uchun 
keltirilgan, 1 – 0,5 mkm, 2 – 0,7 mkm, 3 – 0,8 mkm, 4 – 0, 9 mkm, 5 – 0,95mkm, 
6 – 1,0 mkm, 7 –1,05 mkm, 8 – 1,1 mkm . 
Kuyosh elementlar tayyorlanadigan materialning turli chuqurlikdagi qatlamlaridan 
zaryad tashuvchilarning yig‘ilishini nisbiy baholash uchun, kremniyga tushayotgan 
optik nurlanishning to‘lqin uzunliklariga qarab nisbatan kirish qobiliyati (1/ά) 
xaqidagi ma’lumotlar quyida keltirilgan jadvalda ko‘rsatilgan (ά = 4πκ). 
λ 0,45 0,5 0,56 0,6 0,65 0,7 0,75 
1/α 0,4 0,89 1,61 2,12 3,06 4,33 6,14 
λ 0,80 0,85 0,90 0,95 1,05 1,10 
1/α 8,90 14,0 24 63 2000 4000 
R-p o‘tish orqali oqayotgan diffuzion tok (qisqa tutashuv tokining tashkil etuvchisi), 
kirishmalarning r-tip materialdan qilingan bazadagi taqsimoti bir tekis va tortuvchi 
elektr maydoni mavjud bo‘lmagan holati uchun quyida keltirilgan formula 
I
kz
= q άL
p
N
0
(-ά ℓ
p
/(1 + άℓ
p
)) (1.23) 
Orqali ifodalanadi. Agar baza p-tip uo‘tkazuvchanlikka ega bo‘lsa, tenglamadagi
Lp, Lr ga almashadi. Bu tenglama yordamida QE bazasidagi diffuzion 
uzunliklarning oddiy va haqiqatga yaqin qiymatini aniqlash usulini topish mumkin. 

---

Qisqa tutashuv toki Ikz va yig‘ish koyeffitsiyenti Q ning uzun to‘lqinli qismi 
o‘zgarishining (~1 mkm atrofidagi) legirlangan qatlamdagi yutilishini hisobga 
olmaslik mumkin, va natijada Ikz va Q ning qiymati element bazasidagi ularning 
qiymatlari bilan aniqlanadi. Shuning uchun, yig‘ish koyeffitsiyentining spektral 
bog‘lanishini quyidagicha ifodalash mumkin. 
Q(λ) = αLp exp(-ά ℓp/(1 + άℓp) (1.24) 
hozirgi zamon QE uchun ℓp ≈0,15-0,5 mkm va λq1 mkm da Α= 80 sm -1 bo‘lgani 
uchun, exp(-αℓ
p
) ning qiymati 1 ga yaqin bo‘ladi. Natijada yuqoridagi tenglama 
yanada soddalashib Lp = Q(λ)/ α[1 - Q(λ)] ko‘rinishni oladi. QE ning qisqa tutashuv 
tokini va akslanish koyeffitsiyenti r ning λ = 1 mkm dagi va Ne ni qiymatini 
(yuqoridagi rasmdan ) bilgan holda Q ning λ = 1 mkm bo‘lgandagi qiymatini yoki
Lp ni topish mumkin. Agar hisob-kitob 3 ta yaqin qiymatdagi to‘lqin uzunliklari 
uchun olib borilsa ( Masalan, λ = 0,95 mkm, 1,0 mkm, 1,05 mkm larda) va Qp ning 
uchta qiymatidan o‘rtachasi olinsa aniqlash haqiqatga yaqinroq bo‘ladi. Agar QE 
ning bazasida yoki frontal qatlamida element effektivligini oshirish uchun tortuvchi 
elektr maydonlar hosil qilingan bo‘lsa, Lp ning qiymati qatlam