4-mavzu: Viruslarning tarqalish darajasi va keltirib chiqaradigan zararini aniqlash

4-mavzu: Viruslarning tarqalish darajasi va keltirib chiqaradigan zararini aniqlash
Dala sharoitida, issiqxonalarda virus bilan kasallangan o‘simliklarni, ba’zan virus virulentligini, o‘simlik navining virusga chidamliligini aniqlashda sun’iy kasallantirilgan o‘simliklarning kasallanish darajasi - "R" ni aniqlash zarur bo‘ladi. Kasallanish darajasini kuyidagi formula bilan hisoblanadi.

Bu erda: r - kasallanish darajasi
n-kasal o‘simliklar soni
N-sog‘ o‘simliklarning umumiy soni.
Kerakli jihoz va materiallar: 1. TMV bilan kasallangan tomat ekilgan uchastka (0,1 gektargacha). 2. TMV ga qarshi olingan antizardob. 3. Virus diagnostikasini immunanologiya usullari (tamchi usuli viro-bakterial agtlyutinatsiya immunoferment analizi ikki yoklama immunodiffuziya) aniqlagich o‘simliklar yoki simptomlar aniq ko‘rinsa kuzatish yordamida amalga oshirish mumkin. Qanchalik sezgir usul ko‘llanilsa, diagnostika shunchalik aniq bo‘ladi.
Ishning borishi. Tajriba uchastasidagi egatlardagi sog‘ o‘simliklar hisoblanib chiqiladi va ularni formulalardagi o‘rniga ko‘yiladi. M., "N" (250ta) ular ichidagi kasal o‘simliklar aniqlab chiqiladi va ularni "n" (50 ta) o‘rniga ko‘yiladi.
Agar formuladagi sonlar xisoblab chiqilsa, u 20% ni tashkil etadi:

Demak, tajriba uchastkasidagi tomatlarning (250 tup) TMV bilan kasallanish darajasi 20% ni tashkil etadi.

Fitopatogen vuruslarning zararini aniqlash.

Viruslarning zararini aniqlash, ya’ni virus ta’sirida hosildorlikning pasayishini aniqlash fitovirusologiyada quyidagi formula bilan aniqlanadi:

V - virusning zarari yoki yo‘qotilgan hosil %.

A - sog‘ o‘simliklardan olingan hosil.
a- kasal o‘simliklardan olingan hosil.
Materiallar: 1. TMV bilan kasallangan tomat ekilgan mikro uchaska. 2.Texnik tarozi.
Ishning borishi: Tajriba uchastkasidagi egatlardagi sog‘ o‘simliklardan olingan hosil xisoblanadi (masalan, 180 kg) va formuladagi "A" ning o‘rniga ko‘yiladi, so‘ngra shu uchastkadagi kasal o‘simliklardan yig‘ilgan hosil xisoblanib uning qiymati (masalan, 120 kg) kichik "a" o‘rniga ko‘yiladi va "V" ning kiymati aniklanadi.



Demak, mazkur uchaskadagi tomat hosildorligiga etgan zarar ZZ,3 % ni tashkil kiladi.