4-tema. Buwın, pát, seslik qubılıslar, jazıw
Sóz qurılısındaǵı ayırım seslik qubılıslar. Dissimilyaciya qubılısı. Redukciya. Eliziya. Epenteza. Metateza. Proteza. Epiteza. Buwın hám onıń túrleri. Buwınnıń jasalıwı. Ashıq buwın. Tuyıq buwın. Qamaw buwın. Pát. Páttiń atqaratuǵın xızmeti. Jazıw. Jazıw hám onıń awızeki sóylew tiline qatnası. Jazıwdıń áhmieti. Jazıwdıń tariyxıy rawajlanıw basqıshları. Házirgi dáwirde dúnya tillerinde jumsalatuǵın jazıwdıń túrleri.
1-qosımsha
B.B.B. texnikasın qollaw nızamları
Tema sorawı
|
Bilemen
|
Biliwdi qaleymen
|
Bildim
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Buwın
|
|
|
|
Buwınnıń túrleri
|
|
|
|
Pát
|
|
|
|
Páttiń túrleri
|
|
|
|
Singarmonizm
|
|
|
|
Jazıw hám wonıń awızeki sóylew tiline qatnası
|
|
|
|
Jazıw quralları
|
|
|
|
Jazba tańbalardıń túrleri
|
|
|
|
Grafika
|
|
|
|
Álipbe
|
|
|
|
İmla
|
|
|
|
Transkripciya
|
|
|
|
Transliteratciya
|
|
|
|
Vizual materiallar
2-qosımsha
Buwın–sóylewdiń eń kishiartikulyaciyalıq birligi bolıp, ol bir sesten, bir neshe sesten turıwı da múmkin. Dúnya tilleriniń barlıǵında da sóylew aǵımınıń buwınlarǵa bólinetugınlıǵı belgili hám sóylewdiń qısqa úzindisinde buwınlardıń sanınıń neshew ekenin ańlawǵa boladı
|
3-qosımsha
Buwınnıń túrleri
|
ashıq buwın- tek bir fonemadan (dawıslıdan) turıwı da, eki fonemadan (dawıssız benen dawıslınıń dizbeginen) turıwı da múmkin.
|
Sıpatlaw ólshemleri
Buwınnıń qurılısındaǵı dawıslı menen dawıssız seslerdiń ornalasıw tártibine qaray
|
Dawıslıdan baslanıp, bir yamasa qatara kelgen eki dawıssız seske tamamlanǵan buwın tuyıq buwın delinedi.
|
Dawıssızdan baslanıp, bir yamasa qatara eki dawıssız seske tamamlanatuǵın, solay etip, dawıslı ses dawıssızlardıń qorshawında keletuǵın buwın qamaw buwın delinedi.
|
Pát–eki yamasa kóp buwınlı sózlerdegi bir buwınnıń basqalarınan ayrıqsha kóterińki yamasa sozımlı bolıp aytılıwı túsiniledi.
|
Sózlik pát oraylastırıwshılıq, shólkemlestiriwshilik qásietke ie boladı Bul qásiet ásirese singarmonizm nızamı joq tillerde kúshlirek boladı
Páttiń túrleri
Buwınlıq pát buwın qurawshı sestegi ózgerisler arqalı júzege shıǵad
|
|
Sózlik pát kóp buwınlı sózdiń bir buwınınıń ayrıqsha dıqqat bólinip aytılıwı arqalı júzege shıǵad
|
|
Sintaksislik pát sóz dizbegi hám gápke tán boladı
|
|
Jazıwdıń túrleri
|
|
|
|
Jazıwdıń tariyxında eń áyemgi jazıw piktografiyalıq jazıw bolıp, onı súwret jazıwı dep te atayd
|
İdeografiyalıq jazıwdıń ayırım kórinisleri házirgi fonografiyalıq jazıwımızda da ushırasad Máselen, 2, 3, +, - hám t.b. belgilerdiń hár qaysısı jazıwda bir tańba menen belgilengeni menen wolardıń oqılıwı eki, úsh, qosıw, alıw túrinde hár qaysısı bir neshe seslerdiń dizbegi menen beriledi.
|
Bul awızeki janlı sóylew tiline eń jaqın bolıp tabılad Bul jazıw arqalı sózlerdiń fonetikalıq (seslik) quramı, grammatikalıq qurılısı anıq ańlatılad Sonlıqtan da seslik jazıw menen jazılǵan tekstti lingvistikalıq analiz jasaw múmkin boladı
|
Sillabografiyalıq jazıw úlgisine Hindistanda qollanılatuǵın divanagar jazıwı, sonday-aq tibet, efiop jazıwları jatad Sillabografiyalıq jazıwlardıń qatarına Qıtay, Yapon ieroglif jazıwları da kiredi.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
