402-gruppa Nayzabaeva Azodanıń "Kishi bizness" paninen «Isbilermenlik xızmetin shólkemlestiriw hám onı huqıqıy rásmiylestiriw» temasında

Isbilermenlik xızmetin huqıqıy rásmiylestiriw
Engizilip atırǵan jańalıqlardan taǵı biri - usı jıldıń 1 oktyabrinen baslap Ózbekstan Respublikasınıń Ínteraktiv mámleket xızmetlerin birden-bir portalında arnawlı “isbilermenlik sub'yektining kabineti” jaratıladı. Ol arqalı isbilermenlik sub'yektlari finans, salıq, statistika hám basqa túrdegi esabatlardı ınteraktiv rásmiylestiriw hám usınıw ; salıq hám basqa májburiy tólewlerdi, kommunal tólewlerdi, litsenziya hám ruxsat etiw xarakterine iye hújjetler boyınsha kórip shıǵıwda hám olardı alıwda tolıqnatuǵın jıynawlardı hám mámleket bojlarini Internet-bankiń sisteması arqalı tólew; málimlemeler alıw hám basqa ınteraktiv mámleket xızmetlerinen paydalanıw múmkinshiligine iye boladılar.
Sonıń menen birge, usı jıldıń 1 iyunınan baslap, isbilermenlik sub'yektlari “bir ayna” principi boyınsha elektron formada Jergiliklilestiriw programmasına kirgiziwge tiyisli talapnamaların hám de milliy valyutada bir jılǵa shekem bolǵan múddetke kredit alıwǵa tiyisli hújjetlerdi usınıw huqıqına iye boladılar.
Isbilermenlik sub'yektlari hám mámleket shólkemleri ortasındaǵı munasábetlerdi elektron formada ámelge asırıwdı keń engiziw maqsetinde barlıq isbilermenlik sub'yektlariga 2013-2020 jıllar dáwirinde Ózbekstan Respublikasınıń Milliy informacion-kommunikaciya sistemasın rawajlandırıwdıń kompleks programması sheńberinde islep shıǵılıp atırǵan informaciya sistemalarınan biypul paydalanıw múmkinshiligi jaratıladı.
Joqarıda belgilep ótilgen reformalar ámelde óz nátiyjelerin kórinetuǵın etpekte. Atap aytqanda, statistikalıq, salıq, finanslıq hám basqa esabatlardı tapsırıwdıń elektron sistemasın basqıshpa-basqısh engiziwge tiyisli ko'rilayotgan ilajlar sheńberinde usı waqıtta isbilermenlik sub'yektlarining 97 procenti salıq esabatların, 92 procenti statistika esabatların elektron formada tapsırıp atır. Bunnan tısqarı, mámleket shólkemleri hám isbilermenlik sub'yektlari ortasındaǵı munasábetlerdiń kontaktsiz elektron formaları engizilgeni nátiyjesinde sol jıldıń birinshi yarımında 187, 2 mıń bajıxana júk deklaratsiyaları (ulıwma muǵdardıń 97, 2 procenti) elektron formada rásmiylestirildi. Xojalıq sudi tárepinen 20, 5 mıńnan zıyat elektron arza hám shaqırıwlar kórip shıǵılıp, sud jumısı qatnasıwshılarına elektron forma daǵı sud hújjetleri jiberildi.
Kishi kárxanalar shólkemlestiriwge kómeklesiw maqsetinde 2014 jıldıń 1-yarım jıllıǵında kishi biznes sub'yektlariga ulıwma baxası 25, 5 milliard sumlıq 86 mámleket aktivi sotildi, paydalanilmayotgan 19, 4 mıń mámleket múlki ob'yekti kireyge berildi. Kommerciya bankleri tárepinen kishi biznes hám jeke isbilermenlik sub'yektlariga 4, 8 trillion swm muǵdarında kredit, atap aytqanda, 1 trillion sumlıq mikrokreditlar berildi. Bul 2013 jıldıń sol dáwirine salıstırǵanda 1, 3 ese ko'p bolıp tabıladı. Kishi isbilermenlikti rawajlandırıwdı qollap-quwatlaw ushın xalıq aralıq finans institutlarınıń 79 million dollarlıq kredit liniyalari ózlestirildi.
Kishi biznes hám jeke isbilermenlik sub'yektlari ónimlerin satıwdıń bazar mexanizmleri aktiv engizilip atır. Mısalı, kishi isbilermenlik sub'yektlarining ámeldegi jıl birinshi yarımında birja sawdaları arqalı satqan óz ónimleri kólemi 1, 9 ese asdı. Kishi biznes sub'yektlaridan elektron sawdaları arqalı ámelge asırılǵan mámleket satıp alınǵan zatları kólemi 189, 9 milliard swmni yamasa mámleket satıp alınǵan zatları ulıwma kóleminiń 97 payızın quradı. Mámleket satıp alınǵan zatları boyınsha elektron sawdalardıń engiziliwi esabına bul maqsetler ushın názerde tutılǵan 46, 9 milliard sumlıq yamasa 19, 3 procent byudjet qarjları ekonomika etildi.
Isbilermenlik ortalıǵın qáliplestiriw, kishi biznes hám jeke isbilermenlikti hár tárepleme qollap-quwatlaw hám jáne de xoshametlew boyınsha ámelge asırılıp atırǵan ilajlar usı jıldıń birinshi yarımında 14, 3 mıńǵa jaqın jańa kishi biznes sub'yektini (fermer hám dıyxan xojalıqları esapqa alınbaǵan halda ) shólkemlestiriw imkaniyatın berdi. Eń kóp kishi biznes sub'yektlari sanaatda (ulıwma muǵdardıń 26, 4 procenti), sawda hám ulıwma awqatlanıw (29, 3 procent) hám qurılıs salasında (12, 4 procent) tashkil etildi.
Nátiyjede usı jıldıń birinshi yarımında jalpı ishki ónimde kishi biznestiń úlesi 43, 9 procent (2013 jıldıń birinshi yarımında bul kórsetkish 43, 2 procent bolǵan ), sanaatda 28, 4 procent (27 procent), pullıq xizmet kórsetiwde 45, 2 procent (40, 9 procent), bántlik salasında 76, 4 procentke (75, 8 procent) jetti.
2014 jıldıń 12 avgustında Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 227-sanlı “Byudjet shólkemleri tárepinen isbilermenlik sub'yektlarining qayırqomlıq ehsonlari formasındaǵı qarjlarınan paydalanıwdıń áshkaralıǵı hám natiyjeliligin támiyinlew ilajları tuwrısında”gi sheshimi qabıl etilip, oǵan kóre (2-bánt):
- isbilermenlik sub'yektlari qayırqomlıq ehsonlari formasındaǵı járdemdi tek qálegen hám qalıs kórsetiwleri múmkin;
- isbilermenlik sub'yektlarini qayırqomlıq iskerligine hám olardıń pul qarjların jumsaw menen baylanıslı basqa ilajlarǵa májburiy qosıw qadaǵan etiledi.
Bul qarar menen tastıyıqlanǵan “Byudjet shólkemleri tárepinen isbilermenlik sub'yektlarining qayırqomlıq ehsonlari formasındaǵı aqshalardan paydalanıw tártibi tuwrısında Qaǵıyda”ning “Juwapkerlik” dep atalǵan Iv bóliminde (15-bánt) “Mámleket basqarıw shólkemleri, jergilikli mámleket hákimiyatı shólkemleri hám byudjet shólkemleriniń basshıları isbilermenlik sub'yektlari qayırqomlıq iskerligine májbúr etkenligi ushın nızam hújjetlerine muwapıq juwap beredilar”, dep bólek aytıp ótken.