5- amaliy mashg`ulot Mavzu: Eritmalar. Eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari.(2 soat)

Eritmaning massa ulushi
1. 1000 ml 96% li eritmada necha gramm H₂SO₄ bo’ladi?.
Yechish: m = = 96 ∙ 1,84 ∙ 10 = 1766,4 g
2. 600 ml 10% li eritmada necha gramm KOH bo’ladi?
Yechish: g eritma.

2-usul.
g.
3. 800 g 12% li eritma tayyorlash uchun necha gramm tuz va suv kerak bo’ladi?
Yechish: = ; = 96g tuz va 800 - 96 = 704 g suv.
4. a) 250 g 8 % li K₂CO₃; b) 400 g 12 % li H₂SO₄; d) 750 g 15 % li HCℓ; e) 2,5 kg 20 % li KOH; f) 120 g 6 % li NH₃ tarkibida necha gramm erigan modda va suv bor? J: a) 20 g tuz, 230 g suv b) 48 g kislota va 352 g suv d) 112,5 g HCℓ va 637,5 g suv e) 0,5 kg KOH va 2 kg suv f) 7,2 g NH_3­ va 112,8 suv
5. Na₂CO₃ ning 1000 g 10% li eritmasini tayyorlash uchun necha gramm tuz va suv talab etiladi ? J: 100 g tuz va 900 g suv.
6. 300 g eritma tarkibida 20 g tuz bor bo’lsa, eritmaning foiz tarkibini aniqlang. J: 6,67%.
7. Tarkibida a) 60 g AgNO₃ va 750 g suv b) 15 g NaCℓ va 450 g suv
d) 75 g K₂CO₃ va 300 g suv bo’lgan eritmalarda erigan moddaning massa ulushlarini toping. J: a) 7,4 % b) 3,22 % d) 20 %
8. Quyidagi kristallogidratlar eritmalarida suvsiz tuzning massa ulushini aniqlang: a) 100 g FeSO₄ · 7H₂O va 900 g suv b) 14,3 Na₂CO₃ · 10H₂O va 120 g suv d) 61 g BaCℓ₂ · 2H₂O va 239 g suv. J: a) 5,47 % b) 3,95% d) 17,33 %
9. 5% li eritma tayyorlash uchun 100 g suvda necha gramm KCℓ eritish kerak.
J: 5,26 g
10. 8 % li eritma tayyorlash uchun 400 g suvda necha gramm Na₂SO₄ eritish kerak. J: 34,78 g
11. 10% li H₂SO₄ eritmasini tayyorlash uchun 50 g H₂SO₄ ni necha mol suvda eritish kerak? J: 25 mol.
12.100g MgSO₄ ∙ 7H₂O dan necha gramm 3% li MgSO₄ eritmasini tayyorlash mumkin ?
Yechish: MgSO₄ ∙ 7H₂O tarkibida necha gramm MgSO₄ borligini topamiz.
MgSO₄ ∙ 7H₂O
120 + 126 = 246; = 48,78 g MgSO₄

13. 5% li suvsiz tuz eritmasini tayyorlash uchun necha gramm suvda 100 g
MgSO₄ ∙ 7H₂O eritish kerak?
Yechish: 100 g MgSO₄ · 7H₂O tarkibida necha gramm MgSO₄ borligin topamiz.
MgSO₄ · 7H₂O
120 + 126 = 246 g

Suvning massasini topish uchun eritmaning massasidan kristallogidratning massasini ayiramiz: 975,6 - 100 = 875,6 g suv
14. 4 % li eritma tayyorlash uchun 1 kg suvda necha mol Na₂HPO₄ · 2H₂O eritish kerak? J: 0,2965 mol.
Yechish:


b = ; =
4000 + 4 a = 100 ∙ b; b ning qiymatini o’rniga qo’ysak 4000 + 4 a = 100 ; 4000 + 4a = 79,8a; 4000 = 75,8a; a = 52,77 g Na₂HPO₄ ∙ 2H₂O. Kristallogidratning miqdorini topish uchun uning massasini molyar massasiga bo’lamiz: 52,77 / 178 = 0,2965 mol.
2-usul. Masalani diagonal usulda yechamiz:


n = = 0,2965 mol.
= = 0,2965 mol.
15. 20 % li suvsiz tuz eritmasini tayyorlash uchun 100 mol suvda necha mol MnSO₄ · 5 H₂O eritish kerak? J: 3,504 mol
16. 5% li eritma hosil qilish uchun 200 ml suvda necha mol litiy eritish kerak? J: 0,422 mol.
17. 250 ml 15% li xlorid kislota eritmasida necha gramm bo’ladi ?
Yechish : HCℓ
18. 1000 ml ( = 1,084 g / ml) 8% li eritma tayyorlash uchun necha gramm CuSO₄ ∙ 5H₂O va suv kerak bo’ladi? J: 135,5g CuSO₄ ∙ 5H₂O va 948,5 g suv.
19. 2l 20 % li CaCℓ₂ eritmasini tayyorlash uchun necha gramm tuz kerak bo’ladi? J : 470,8 g.
20. 3000 ml 6 % li eritma tayyorlash uchun 50 % li KOH eritmasidan necha millilitr talab etiladi? .
Yechish: 1-usul . g eritma .
3144 g------ 100% 188,64 g ------ 50%
-------- 6% = 188,64 g ; ------- 100% =377,28 g eritma.
ml .
2-usul.
dan ml .
21. 10 % li eritma tayyorlash uchun 450 g suvda 75⁰C va 98,8 kPa bosimda o’lchangan necha litr vodorod yodid eritish kerak? J: 11,43 l.
22. 20% li eritma tayyorlash uchun 400 g suvda qancha NaNO₃ eritish kerak?
J: 100 g.
23. 700 g 60% li H₂SO₄ ni bug’latib 200 g suv yo’qotildi qolgan eritma konsentratsiyasi nechaga teng? J: 84%.
24. 450 g suvda 50 g CuSO₄ ∙ 5H₂O eritildi. Hosil bo’lgan eritmadagi kristallogidrat va suvsiz tuzning massa ulushini hisoblang.
Yechish: Eritmaning umumiy massasini topamiz. 450 + 50 = 500g eritma 500 g eritma 100% bo’lsa 50 g kristollogidrat % bo’ladi
Suv tuzning massa ulushini topish uchun 50g CuSO₄ ∙ 5H₂O tarkibida necha gramm CuSO₄ borligini topamiz.

25. 10% li eritma tayyorlash uchun 250 g suvda necha gramm HCℓ eritish kerak ?
Yechish: 250 g suv eritmaning (100 - 10) = 90% ini tashkil etadi.

26. 1000 g 16% li NaOH eritmasidan 200 g suv bug’latildi. Hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini (%) aniqlang. J: 20%

200 g suv bug’latilgandan so’ng (1000 - 200) 800 g eritma qoladi. Eritmadagi erigan moddaning massasi esa o’zgarmaydi. Demak,

27. Massa ulushi 40% bo’lgan H₂SO₄ eritmasining 3 litri (ρ=1,3) bug’latildi. Bug’latilgandan so’ng 2 kg eritma qolgan bo’lsa, hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini aniqlang. J: 78%
28. 750 g 48% li H₂SO₄ eritmasidan 300 g suv bug’latildi. Hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini aniqlang? J: 80%
29. 96% li eritma tayyorlash uchun 1t 60% li eritmadan necha kg suvni bug’latish kerak? J: 375 kg
30. 5 % li oksalat kislota eritmasida erigan modda va erituvchi mol nisbatlarini toping. J: 1: 95
31. 3 % li eritma hosil qilish uchun necha ml 10% li ( ) Na₂CO₃ eritmasiga 100 g suv qo’shish kerak? J: 42 ml
32. 30% li 150 g CuSO₄ eritmasini tayyorlash uchun 5% li mis sulfat eritmasidan va CuSO₄ ∙ 5H₂O kristallogidratidan qanchadan olish kerak?
J: 86,44 g 5% li eritma va 63,56 g kristallogidrat.
33. 15 % li eritma hosil qilish uchun 3000 g 50% li eritmaga necha gramm suv qo’shish kerak ?
Yechish: Masalani yechish uchun diagonal sxema usulidan foydalanamiz:

2-usul . ∙ dan g suv .
34. 20% li eritma hosil qilish uchun 100 ml ( ρ = 1,303) 48% li HNO₃ eritmasiga qancha suv qo’shish kerak ? J: 182,4 ml .
35. 500 ml ( ρ =1,2) 32% li eritmaga 1 l suv qo’shildi . Hosil bo’lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini toping. J: 12 %
36. 3 l 50% li KOH eritmasidan 10% li eritma tayyorlash uchun qancha suv talab etiladi ? J: 18,456 kg .
37. Massa ulushi 50% (ρ =1,4 g/ml) bo’lgan 200 ml H₂SO₄ eritmasi bilan 100 ml 10% li (ρ =1,07 g/ml) H₂SO₄ eritmasi aralashtirildi va eritmaning massasi 1 kg bo’lguncha suv qo’shildi. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulushini aniqlang. J: 15,07%
38. 25 % eritma tayyorlash uchun 1 kg 40 % li eritmaga necha gramm suv qo’shish kerak?
Yechish:

39. 1000 ml ( = 1,02 g/ml) 2 % li eritma tayyorlash uchun 10% li ( = 1,09 g/ml) BaCℓ₂ eritmasidan va suvdan necha ml kerak bo’ladi?
J: 187 ml eritma va 816 ml suv.
40. 5 l 2 % li Na₂CO₃ eritmasining tayyorlash uchun 10% li eritmadan necha ml kerak bo’ladi? J: 923,1 ml.
41. 3 l 16 % li eritmasiga 2 l suv qo’shildi. Hosil bo’lgan eritmaning protsent konsentratsiyasini aniqlang.
Yechish: dan ; .
42. 780 ml 20 % li NaOH eritmasi bilan 140 ml 10 % li eritmasi aralashtirildi. Hosil bo’lgan eritmaning massa ulushini aniqlang. J: 18,6%
43. 2l 10 % li KOH eritmasi bilan 1 l 20 % li eritmalari aralashtirildi. Hosil bo’lgan eritmaning protsent konsentratsiyasini aniqlang.
Yechish: dan foydalanamiz.
Bu yerda va
dan ; C =13,5%.
44. 13 % li eritma hosil qilish uchun 4 kg 69 % li eritmaga qancha suv qo’shish kerak? Hosil bo’lgan eritmaning massasini hisoblang.
J: 17,2 kg; 21,2 kg.
45. 15 % li eritma tayyorlash uchun 100 g 10 % li mis sulfat eritmasida necha gramm CuSO₄ ∙ 5H₂O eritish kerak ? J: 10,2 g CuSO₄ ∙ 5H₂O .
46. 10 sm³ 10 % li HNO₃ (ρ = 1,056 g/sm³ ) eritmasi va 100 sm³ 30 % li HNO₃ (ρ =1,184 g/sm³) eritmasi aralashtirildi. Olingan eritmaning foiz konsentratsiyasini hisoblang? J: 28,36%.
47. 5 l 2% li (ρ =1,02 g/sm³) eritma tayyorlash uchun 10% li (ρ =1,105 g/sm³) Na₂CO₃ eritmasining qanday hajmi talab etiladi? J: 923 sm³.
48. 300 g 20% li 500g 40% li NaCℓ eritmasi aralashtirildi. Eritma konsentratsiyasi aralashtirilgandan so’ng qanday bo’ladi ? J: 32,5%.
49. 247 g 62% li va 145 g 18% li H₂SO₄ eritmalari aralashtirildi. Eritma konsentratsiyasi aralashtirilgandan so’ng ­­­­ qanday bo’ladi? J: 45,72.
50. 10 kg 20% li eritma sovutilganda 400 g tuz ajralib chiqdi. Sovutilgan eritmaning foiz konsentratsiyasi nechaga teng? J: 16,7%.