5- laboratoriyaliq jumis

5- LABORATORIYALIQ JUMIS

TEMA: AQABA SUWLARDA ERIGEN ORGANIKALÍQ ZATLARDAN ADSORBCIYA USÍLÍ MENEN TAZALAW.
Jumıstıń maqseti: Suwni adsorbsion tazalaw usılı menen tanısıw hám suwdaǵı organikalıq elementlar muǵdarın anıqlaw.
Teoriyalıq maǵlıwmatlar
Ózine jutıp alıwshı elementlerǵe, adsorbent (sorbent) dep ataladı.Adsorbsiya-suwdaǵı aralaspalardı qattı deneler (adsorbentlar) sırtına yamasa gewek kólemlerinde jutıp alıw procesi bolıp tabıladı. Sanaatda adsorbentler retinde kómir hám torf bólekshelerinen, qum bólekshelerinen, minerallardan tábiyiy hám sintetik ceolitlerden, polimer plyonkalar hám onıń untaqlarınan, sintetik sorbentlerden hám basqa zatlardan keń qollanıladı.
Adsorbentler bir qatar standart kórsetkishler menen bahalanadı: jeliniwge hám qısılıwǵa bekkemligi, ulıwma gewekligi, jutıw (sorbsion) sıyımlılıqı hám qayta isleniwsheńligi (yaǵnıy, dáslepki ózgesheliklerin qayta tiklew múmkinshilikleri) menen bahalanadı.
Materialdıń tiykarǵı sorbsion ózgeshelikleri hám zatlardıń oǵan adsorbsiyalanıw ózgesheligi haqqında adsorbsiya izotermaları sıpatlama beriwi múmkin, yaǵnıy adsorbsiyalanǵan zat muǵdarı A [mg/g, mol'/g] dıń sistemadaǵı konsentrasiyası C [mg/l, mol'/l] ǵa baylanıslılıq grafigi beredi (1-súwret).


1-súwret.Organikalıq elementlardıń aktivlestirilgen kómirge adsorbsiyalanıw izotermasiı.Bul izoterma Freyndlix empirik teńlemesi arqalı xarakterlenedi:
bul jerde A- adsorbsiyalangan element massasınıń adsorbent massasına qatnası, mg/g, mmol/g
Cp-teń salmaqlılıq koncentrasiya, mg/l, mmol/l
K hám n - ózgermeytuǵın shamalar.
Tazalaw imaratlar (absorberlar) ın esaplaw hám adsorbentlerdi tańlap alıw ushın ámeliyatta, ádette, tómendegi usıllardan alınatuǵın tájiriybeden qollanıladı.
Jumıstı orınlaw tártibi
A-variant. Aktivlestirilgen kómirge organikalıq kislotalardıń adsorbsiyalanıwın anıqlaw.
Reaktivler hám materiallar: quramında organikalıq kislotalar saqlanǵan aqaba suw úlgileri, fenolftaleinnıń spirtli eritpesi, 0,1 n NaOH eritpesi, aktivlestirilgen kómir, filtr qaǵazı, 100 ml li konuslı kolbalar, ximiyalıq voronkalar, ólshew silindirları, byuretka yaki titrleniwshi apparat, pipetkalar.
Oqıtıwshı kórsetpesine tiykarınan, quramında organikalıq kislotalar saqlanǵan aqaba suwdan 100 ml li pipetka menen alınadı. Konuslı kolbaǵa alınǵan 50 ml úlgige 1,5-2,0 gr aktivlestirilgen kómir salıp, ol aralastırıladı hám 20-30 minutaqa adsorbsiyalanıw ushın quyıladı. Qalǵan aqaba suwdan pipetka járdeminde 10-20 ml alıp, indikator qatnasıwında (yaǵnıy, 2-3 tamshı fenolftaleinniń spirtli eritpesinen qosıp), 0,1 n NaOH eritpesi menen birge kúshsiz hawa reńge ózgergenge shekem titrlanedi.
Aqaba suw kólemi hám titrlashge sarplanǵan NaOH eritpesiniń kólemi anıqlanadı.
Ximiyalıq voronkaga filtr qaǵazdı qoyıp, 30 minut ótkennen keyin aqaba suwı kómir menen birge filtrlenedi. Filtrlengen suw (filtrat) joqarıda aytılǵan tártipte titrlenedi. Alınǵan nátiyjeler tómendegi kestege jazıladı.
Keste