5- semestr 1-Mavzu

– tezlik-kuch talab qilinadigan mashqlar (sakrash, uloqtirish); 
– chidamlilik mashqlari (krosslarni ko’p marta takrorlash mashqlari); 
–  chaqqonlik, epchillik talab qilinadigan mashqlari (shpagat, ko’prik yasash, aylanma 
mashqlar, siltanish mashqlari); 
–  muvofiqlashtiruvchi mashqlar (murakkab harakatlar); 
–  aniqlik mashqlari (to’pni tashlash, to’p topish nishonga urish); 
–  mushakni bo’shashtirish mashqlari (shu mashqlarni tik turib, yotib, o’tirib bajarish, 
barmoqlarni bo’shashtirib siltash). 
g) Mashqlarni yuklamalarning shiddat belgilariga qarab tasniflash: 
Jismoniy mashqlar texnikasi 
Harakat faoliyati – bu muayyan harakat vazifasi bajarish uchun (to’siqlardan oshib o’tish, 
uzoqqa yoki balandlikka sakrash, snaryadni nishonga aniq tekkazish va hokazolar) bir 
vositadir. 
Harakat faoliyati texnikasi - bu harakat faoliyatini bajarishning eng optimal usulidir.  
Sport texnikasi – bu harakatlar (mashqlar)ni bajarishning optimal usullarining 
qo’llanilishidir. Kundalik, odatdagi (maishiy) texnika ma’nosidan farqli o’laroq, sport 
texnikasi o’ziga xos xususiyatlarga egadir. Bunda harakatlar tizimida oqilonalik mavjud 
bo’ladi.  
Masalan, – sportcha yurish, harakat tizimi sifatida oddiy yurishga qaraganda, ancha oqilona 
hisoblanadi.  
– tejamkorlik ham unga xos xususiyat bo‘lib, kuchlanishning ortiqcha sarf bo‘lishini istisno 
qiladi. 
Sport harakatlari tavsifi 
Harakatlar texnikasining 4 ta o’ziga xos xususiyati bir-biridan farqqilinadi. 
I. Hududiy tavsif 
Bunga quyidagilar kiradi:  
– gavda va uning qismlari xolati  
– yo’nalish  
– amplituda (yoki traektoriya) 
2. Gavda va uning qismlari xolati. Jismoniy mashqlar samaradorligi ko’p jihatdan gavda va 
uning qismlari xolatining to’g’ri tanlanishiga bog’liq bo’ladi. Xususan: 
–mushaklarning ish sharoiti; 
–ichki a’zolarning ish sharoiti;  
–harakatlar amplitudasi; 
– harakat yunalishi; 
– harakat tezligi; 
– tashqi muhitning qarzligi: 
– harakatlarning tezligiga bog’liq bo’ladi; 
– harakatlar amplitudasi; 

---

– kuch-quvvat sarflashning davomiyligi, binobarin tezlanish kattaligi.  
– mushak mashqlarning suzilishi va qisqarish to’latish.  
– harakatlarning ifodalanishi harakat amplitudasiga bog’liq bo’ladi.  
3. Harakat yo’nalishi.  
Ishga solinayotgan mushaklar tarkibi harakat yo’nalishiga bog’liq bo’ladi. Bu mushaklarni 
rivojlantirish uchun mashqlar tanlayotganda vaqt muhim ahamiyatga egadir. 
I. 
Vaqtga oid tavsiflar 
Bunga harakat davomiyligi uning sur’ati va maromi kiradi.