5 Laboratoriya ishi Difraksion panjara

O‘lchash usuli va tartibi

1. 
   Modellashtirish dasturi ishga tushganda avtomatik tarzda parametrlarning quyidagi qiymatlari o’rnatiladi: maksimum tartibi m = 1, minimal to’lqin uzunligi 0,4 mkm, tirqishlar orasidagi minimal masofa d= 6 mkm, tirqishlar soni N=2.
   
2. 
   Sichqonchaning chap tugmachasini bosib, uning kursorini maksimumlar tartibini boshqaruvchisiga o’rnatib (ekranning chap tomonida, pastda), m ni 0 dan 3 gacha o’zgartiring va o’rta ekranda interferension manzaraning o’zgarishini kuzating.
   
3. 
   Nur to’lqin uzunligini sariq rangga mos keluvchi qiymatga o’rnating va m ni ozgartira borib, yana interferension manzaraning o’zgarishini kuzating va chizib oling.
   

O‘qituvchidan o‘lchashlarni bajarish uchun ruxsat oling!





Jadval. To’lqin uzunligining qiymatlari (qayta chizmang)

Brigadalar	1	2	3	4	5	6	7	8
l1 [nm]	400	410	420	430	440	450	460	470
l2 [nm]	600	610	620	630	640	650	660	670

2,3 - jadvallar. l = ____ nm bo’lgandagi o’lchashlar qiymatlari.

d[мкм]	6	6.5	7	7.5	8	8.5	9	9.5	10
1/d^2[м]^-2
I0N[мм]
I1 [мм]
I2 [мм]
I3 [мм]
I4 [мм]

Interferension manzarani o’rganish tajribasi

1. 
   Panjaradagi tirqishlar maksimal soni N = 100, tirqishlar orasidagi minimal masofa d = 6 mkm qilib oling.
   
2. 
   Sichqonchaning kursorini spektrdagi vertikal chiziqda o’rnatib chap tugmachani bosing va ushlab turgan holda sizning brigadangiz uchun 1-jadvaldan olingan to’lqin uzunligi qiymati paydo bo’lguncha siljitib boring.
   
3. 
   Monitor ekranida nurlanib turgan kesmalar uzunligini lineyka yordamida o’lchab oling va natijani 2- jadvalga yozib qo’ying.
   
4. 
   d ni 0,5 mm oshirgan holda 3- bosqichni takrorlang.
   
5. 
   To’lqin uzunligining 1 – jadvaldan olingan boshqa qiymati uchun tajribani takrorlang.
   

Olingan natijalar ustida ishlash va hisobot tayyorlash

1. 
   Maksimumlar nisbiy amplitudalaridan olingan ildizlarni hisoblang va 2,3 – jadvallarga yozib oling.
   
2. 
   2- jadvaldagi barcha maksimumlar uchun nisbiy amplitudalar ildizlarining panjara davriga teskari kattalikga bog’liqlikning eksperimental grafiklarini chizing. Xuddi shunday grafikni 3 – jadval uchun chizing.
   
3. 
   Har bir grafik qiyaligidan
   

.
formula yordamida tirqish kengligi qiymatini tajribada aniqlang.

4. 
   Tirqish kengligining o’rtacha qiymatini hisoblang. b = 1,4 mkm haqiqiy qiymat.
   

Nazorat uchun savol va topshiriqlar

1. 
   Yorug’lik to’lqiniga ta’rif bering.
   
2. 
   Garmonik to’lqinga ta’rif bering.
   
3. 
   Elektromagnit to’lqinga ta’rif bering.
   
4. 
   OX o’qi bo’ylab tarqaluvchi, bir oramli garmonik EMT uchun elektr maydon kuchlanganligining koordinata va vaqtga bog’liqligi formulasini yozing.
   
5. 
   Qanday to’lqinlar kogerent deb ataldi?
   
6. 
   Difraksiya ta’rifini bering.
   
7. 
   Difraksion panjara deb nimaga aytiladi?
   
8. 
   Difraksion panjara nima maqsadlarda ishlatiladi?
   
9. 
   Difraksion panjara doimiysi deb nimaga aytiladi?
   
10. 
    Nima uchun difraksion panjara bilan ekran o’rtasiga yig’uvchi linza qo’yilsdi?
    
11. 
    Difraksion panjara ikkita qo’shni tirqishdan qilayotgan nurlar yollari farqi formulasini yozing.
    
12. 
    Ikkita qo’shni tirqishdan chiqayotgan nurlar fazalari farqi formulasini yozing.
    
13. 
    Difraksion manzaraning bosh marsimumlari qanday hosil buladi ?
    
14. 
    Radiolokasion to’lqin uchun difraksion panjara yasash mumkinmi? Bu yorug’lik to’lqini uchun yasalgan difraksion panjaradagi nimasi bilan farq qiladi?