5-ma’ruza. Operatsion tizim sinflari Reja: ot ni sinflarga ajratish Monolit tizimlar

 
 
 
 
11- rasm. OT ni sinflarga ajratish. 
 
Zamonaviy OT larga qo’yiladigan talablarni qondirishda uning strukturali 
qurilishi (tuzilishi) katta ahamiyatga egadir, OT lar o’z rivojlanish bosqichlarida, 
monolit tizimlardan to yaxshi strukturalashtirilgan, rivojlanish xususiyatiga ega 
bo’lgan, kengaytirish va yangi platformalarga o’tkazuvchanlik xususiyatiga ega 
bo’lgan tizimlargacha bo’lgan yo’lni bosib o’tdilar. 
 
2. Monolit tizimlar (monolit yadro) 
Mohiyatiga ahamiyat beriladigan bo’lsa, OT-oddiy dasturdir, shuning uchun 
ham, uni deyarli barcha dasturlar kabi tashkil etish, ya’ni prosedura va 
funksiyalardan iborat ko’rinishda yaratish to’g’riroq bo’ladi. Bu holda OT 
komponentalari mustaqil modullardan iborat bo’lmay, balki bitta katta dastur tashkil 
etuvchilardan iborat bo’ladi. OT ning bunday tuzilishi monolit yadro (monolithic 
kernel) deyiladi.
Umumiy holda, monolit tizim “strukturasi” uning strukturasi yo’qligidir. OT, 
har biri zarur vaqtda bir-birini chaqirishi mumkin bo’lgan proseduralar to’plamidan 
iboratdir. Bu holda, tizimning har bir prosedurasi yaxshi yo’lga qo’yilgan 
interfeysga egadir. Bunday monolit tizimni ko’rish uchun, hamma alohida 
proseduralarni kompilyasiya qilib, keyin ularni yagona obyekt fayliga birlashtiriladi 
(komponovkachi yordamida). Bunday tizimlarga, UNIX ning ilk versiyalari va 
Nowell Net Ware misol bo’la olishi mumkin. Har bir prosedura bir-biri bilan 
bog’lana oladi. Modulli strukturadan farqli ravishda, modulli strukturada har bir 
prosedurani maxsus kirish nuqtalari orqali chaqirish mumkin. 
Xatto bunday monolit tizimlar har baribir ozgina strukturalashtirilgan bo’ladi. 
OT qo’llaydigan tizimli chaqiriqlarga murojaatda parametrlar qat’iy belgilangan. M-
n, registrlar yoki stek kabi joylarga joylashtiriladi, keyin esa, yadro chaqirig’i yoki 
supervizor chaqirig’i kabi mahsus uzilish komandalari bajariladi. Bu komanda 
mashinani foydalanuvchi rejimidan yadro rejimiga (supervizor rejimi ham deyish 
mumkin) o’tkazadi va boshqaruvni OT ga uzatadi. Keyin esa OT, qaysi tizimli 
chaqiriq bajarilishi kerakligini aniqlash uchun, chaqiriq parametrlarini tekshiradi. 

---

Bundan so’ng, OT proseduralarga ko’rsatkichni o’z ichiga olgan jadvalni belgilaydi 
va mos prosedurani chaqiradi. 
Bunday tashkil etilgan OT quyidagi strukturaga ega bo’ladi: 
1. Bosh dastur – u talab qilinadigan servis proseduralarini chaqiradi. 
2. Tizimli chaqiriqlarni amalga oshiradigan xizmatchi proseduralar to’plami. 
3. Xizmatchi proseduralarga xizmat qiladigan utilitalar to’plami. 
Bu modelda, har bir tizimli chaqiriq uchun bittadan xizmatchi prosedura 
mavjuddir. Utilitalar, bir nechta servis proseduralarga kerak bo’lgan funksiyalarni 
bajaradi. Proseduralarni uchta qatlamga bo’lish quyidagi rasmda ko’rsatilgan.