5-mavzu aniqlik haqida tushuncha. Kesib ishlash aniqligiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar

5.4. Ishlov berish elementar va summar xatoni hisoblash ketma-ketligi
Silindrik yuza diametral o‘lchami summar xatoligini quyidagi formuladan aniqlash lozim
(5.8)

bunda -kesish kuchlari ta’sirida texnologik tizimning deformatsiyalanishidan hosil bo‘ladigan xatolik; -stanokni berilgan o‘lchamga moslash xatoligi; -kesivchi asbobning o‘lcham bo‘yicha yeyilishidan hosil bo‘ladigan xatolik; -stanokning geometrik noaniqligidan hosil bo‘ladigan xatolik; -texnologik tizimning temperaturaviy deformatsiyalanishidan hosil bo‘ladigan xatolik.

Detaldagi ishlov berilayotgan yuza holatini boshqa yuzaga nisbatan aniqlovchi chiziqli o‘lcham summar xatoligi


(5.9)


-zagotovkani moslamaga o‘rnatish xatoligi.


Zagotovkani moslamaga o‘rnatish xatoligi
Detal chizmasi hamda moslama konsruksiyasi to‘g‘risida ma’lumotlar talab qilingani uchun kengaytirilgan hisoblarda bu xatolik miqdori hisoblashlar orqali emas, maxsus jadvallardan olinadi.


Kesish kuchlari ta’sirida texnologik tizimning deformatsiyalanishidan hosil bo‘ladigan xatolik


Silindrik yuzalarga ishlov berishda zagotovka diametrining kattalashuvini quyidagi formuladan aniqlash mumkin


(5.10)

bu yerda -kesish kuchining radial tashkil etuvchisi, N; -texnologik tizimning bikirligi, N/mm.

(5.11)

bu yerda , , , - koeffitsientlar (po‘lat qattiq qotishmali keskichlar yordamida kesilagnda , =0,9, =0,6, =1,35); -surish, mm; -kesish chuqurligi, mm; -ishlov berilayotgan material mustahkamlik chegarasi, Pa.

Texnologik tizimning bikirligi quyidagi formulalardan aniqlanadi:

–zagotovka tokarlik stanogi patronida konsol o‘rnatilgan holat uchun
(5.12)

–zagotovka tokarlik stanogo patroni va orqa markazda ushlab tutrilgan holat

(5.13)

bu yerda -ishlov berilayotgan zagotovka uzunligi, mm; -ishlov berilayotgan material qayishqoqlik moduli (po‘latlar uchun =20·10⁶Pa); - stanok patroniga o‘rnatish mumkin bo‘lgan zagotovkaning eng katta diametri; -patron toresi zagotovkaning ishlov berilayotgan ko‘ndalang kesimigacha bo‘lgan masofa, mm; -stanok moslamasi bikirligi, Pa; -ishlov berilayotgan zagotovka diametri, mm; , va - koeffiitsentlar qiymatlari maxsus jadvallardan olinadi.

Pog‘anali vallar uchun o‘rniga quyidagi ifodadan aniqlanadigan keltirilgan diametr qabul qilinadi

, (5.14)

bu yerda – valning –pog‘onasi diametri; –valning –pog‘onasi uzunligi; –val pog‘onalari soni.

Kuch qo‘yilayotgan yelka uzunligi o‘zgarsa, bikirlik quyidagi formuladan aniqlanadi

(5.15)

bu yerda –yuqorida ko‘rsatilgan yelka uzunligi, mm; – zagotovkaning patrondan (stanok shpindeli uchidan ) chiqib turgan qism uzunligi.

Stanokning geometrik noaniqligidan yuzaga keladigan xatolik
Bu xatolik ishlov berilgan yuzalarning o‘lcham va shakllarida fazoviy chetlanishlar paydo bo‘lishiga olib keladi. Masalan, konsol zagotovkani mahkamlashda stanokning geometrik noaniqligi tufayli shpindel o‘qining stanina yo‘naltiruvchisiga nisbatan parallellikdan gorizontal tekislikda chetlanishi ishlov berilgan yuzaning konusligiga olib keladi. Bu xatolik quyidagi ifodadan aniqlanadi
(5.16)
bu yerda –ushlanayotgan uzunlikdagi o‘lcham tekisligida shpindel o‘qining stanina yo‘naltiruvchisiga nisbatan parallellikdan ruxsat etilgan og‘ishi, mm; –ishlov berilgan yuza uzunligi, mm. va ning qiymatlari maxsus jadvalda keltirilgan.