- Ҳақиқат – билиш назариясининг бош категорияси.
- У борлиқнинг билишдаги идеал ифодаси, чунки ҳақиқат онгдан, билаётган субъектдан ташқарида ва ундан қатъий назар мавжуддир.
- Ҳақиқат – билимларнинг объектив борлиққа мувофиқ бўлган мазмуни. У билиш жараёни, билиш инъикосининг натижасидир.
- Ҳақиқат илмий назарияда мужассамлашган англаб етилган тасдиқловчи мулоҳазалар кўринишида ўз ифодасини топади.
- Ҳар қандай илмий назария ривожлантирилиши, баъзан бошқа, янада ҳақиқийроқ назария билан алмаштирилиши лозим. Шу маънода ҳақиқат – билиш ривожланишининг якуни ва айни вақтда омилидир.
Ҳақиқат
Аристотель:
Ҳақиқат-мулоҳаза ва амалдаги ҳолат
Платон:
Ғоялар дунёсига мос келувчи ғайритабиий мустақил идеал
моҳият, инсон билими жоннинг шу ғоялар дунёси билан муштараклиги
Фома Аквинский:
Ҳақиқат - ёлғон нарсаларда эмас, балки ақлда мавжуд бўлади,
ҳамма нарса ўзи боғлиқ бўлган ақлга муносабати
даражасидагина ҳақиқий
Нақшбандий:
Ҳақиқат бу - Аллоҳни англашдир
Беруний:
Ҳақиқат - билимнинг воқеликка
мувофиқлигидир
Гегел:
Ғоя ўзининг тўлиқ ва муайян кўринишида «ўзида
ва ўзи учун борлиққа эга бўлган ҳақиқат»дир
Ҳақиқат шакллари
Мутлоқ ҳақиқат
предметни келажакда тўлдирилиши ёки унга аниқлик киритилиши мумкин бўлмаган тарзда тўла, мукаммал билишдир
Объектив ҳақиқат
– билимларимизнинг инсон инсониятга боғлиқ бўлмаган мазмуни
Объектив ҳақиқат ривожланиб, икки шакл: нисбий ва мутлақ ҳақиқат шаклларида амал қилади.
Нисбий ҳақиқат
– борлиқни асосан тўғри акс эттирса-да, образ объектга унча мос эмаслиги билан ажралиб турадиган билим
Объектив ҳақиқат тўла ва мукаммал кўринишдаги мутлақ ҳақиқатдир.
Айрим ҳолларда, агар ҳақиқат вақт ўтиши билан ўзгармаса, яъни вақт шарт-шароитларига боғлиқ бўлмаса, у боқий ҳақиқат деб аталади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
