5-mavzu bo’yicha mustaqil ta’lim topshiriqlari quyidagi atamalarga izoh bering

3.Auditorlik riskini aniqlash tartibi.
Auditorlik riski — auditorlik tekshiruvi yakunlari bo'yicha auditor tomonidan sub'ektiv ravishda aniqlanadigan, moliyaviy hisobotning ishonchliligi tasdiqlanganidan keyin aniqlanmagan muhim buzilishlar bo'lishi mumkinligini e'tirof etish yoki aslida bunday buzilishlar moliyaviy hisobotda bo'lmasada, unda muhim buzilishlar mavjud bo'lishi mumkinligini e'tirof etish ehtimolligidir.
Auditorlik riski o'z ichiga uchta tarkibiy qismni oladi:
Auditorlik riski o'z ichiga uchta tarkibiy qismni oladi:
1. Ajralmas risk;
2. Nazorat riski;
3. Moliyaviy hisobotdagi xatolar va buzilishlarni aniqlamaslik riski.
Ajralmas risk
Ajralmas risk balans yoki operatsiyalar toifasining moddiy xarakterga ega bo'lgan buzilishlarga moyilligidan iboratdir. Ajralmas riskka buxgalteriya balansi yoki operatsiyalar toifasining xarakteri ta'sir ko'rsatadi.
Ajralmas riskni baholash auditorning mijoz faoliyati xususiyatlarini, uning tashkiliy tuzilishini va korxonani boshqarish tavsifnomalarini bilishiga asoslanadi. Auditning umumiy rejasini tayyorlashda, auditor o'z kasbiy malakasidan foydalanib, balans moddalari va moliyaviy hisobot ko'rsatkichlariga nisbatan ajralmas riskni baholashi kerak. Ajralmas riskni baholashda auditor o'tgan yillar auditi materiallaridan foydalanishi mumkin, bunda u ana shu baholangan riskning tekshirilayotgan yil uchun ham to'g'riligiga ishonch hosil qilishi kerak.
Ajralmas riskka quyidagi omillar ta'sir ko'rsatishi mumkin:
Ajralmas riskka quyidagi omillar ta'sir ko'rsatishi mumkin:
1. Oddiy hisob-kitoblarga qaraganda murakkab hisob-kitoblarda moddiy jihatdan buzib
ko'rsatish ehtimolining darajasi katta bo'ladi.
2. Naqd pullar o'g'irlanishga moyil bo'ladi.
3. Nisbatan barqaror haqiqiy ma'lumotlardan iborat bo'lgan schyotlarga qaraganda smeta taxminlaridan kelib chiqadigan summalardan iborat bo'lgan schyotlar riskning yuqori darajasini yuzaga keltiradi.
4. Texnologik yutuqlar zaxiralarning sezilarli oshishiga sabab bo'lib, har qanday muayyan mahsulotni eskirgan mahsulotga aylantirishi mumkin.
5. Inqiroz holatidagi tarmoqda bo'lgan va biznesda ko'pgina muvaffaqiyatsizliklarga uchragan hamda yetarli darajadagi oborot kapitali ega bo'lmagan mijozning kompaniya rahbariyati moliyaviy hisobotni buzib ko'rsatishga moyilligi bo'ladi. Nazorat riski Nazorat riski xo'jalik yurituvchi sub'ektda mavjud bo'lgan va muntazam ravishda qo'llanadigan buxgalteriya hisobi tizimi va ichki nazorat tizimi vositalari alohida olingan yoki umumiy holatda jiddiy buzilishlarni o'z vaqtida aniqlamasligi va ularni tuzatmasligi va (yoki) bunday buzilishlarning paydo bo'lishiga to'sqinlik qilaolmaslik ehtimolini ifodalaydi. Nazorat riski xo'jalik yurituvchi sub'ektning buxgalteriya hisobi tizimi va ichki nazorat tizimining ishonchlilik darajasini tavsiflaydi. Auditor o'z kasb malakasidan foydalanib, audit davomida xo'jalik yurituvchi sub'ektning nazorat tizimini, nazorat muhitini va alohida nazorat vositalarini baholashi shart. Nazorat vositalari riskini baholash uchun auditor nazorat vositalarini test sinovidan o'tkazishi kerak. Nazorat vositalarini test sinovidan o'tkazish quyidagilardan iborat: Nazorat vositalarini test sinovidan o'tkazish quyidagilardan iborat:
1. Moliya-xo'jalik operatsiyalarini o'tkazishni aks ettiradigan hujjatlarni tekshirish va shu munosabat bilan auditorlik dalillarini olish nazorat vositalarining yetarli tarzda faoliyat ko'rsatganligini aniqlash.
2. To'g'ridan-to'g'ri hujjatlar bilan tasdig'ini olish imkoni bo'lmagan hollarda, nazorat vositalarining faoliyat ko'rsatishiga oid auditorlik dalillarini olish maqsadida operatsiyalarni rasmiylashtirish ustidan kuzatuvlar va so'rovnomalar o'tkazish.
3. Nazorat vositalarining ish qobiliyati to'g'risidagi ma'lumotlarni olish uchun boshqa auditorlik tartib-taomillarining natijalaridan foydalanish.
Nazorat riskini baholashda auditor, o'tgan yillar auditining materiallaridan foydalanishi mumkin,bunda u ana shu tegishli nazorat vositalari uchun o'tgan yillarda baholangan riskning tekshirilayotgan yil uchun ham to'g'riligiga ishonch hosil qilishi kerak. Nazorat riskini baholash natijalarini auditor auditning umumiy rejasida aks ettirishi kerak.