5-Mavzu: marketingni tarkibiy tuzilishi va uni boshkarishni tashkil etish

5-Mavzu: MARKETINGNI TARKIBIY TUZILISHI VA UNI BOSHKARISHNI TASHKIL ETISH.

Reja

• 5.1. Marketing tizimi xakida tushuncha va tarmok marketinglari.
• 5.2. Makromarketing va mikromarketing.
• 5.3. Marketingni boshkarish jaraeni.
• 5.4. Marketingni tashki va ichki soxasi,ularni uzaro boglikligi. Korxonalarda marketing xizmatini tashkil etish.

. Marketing tizimi xakida tushuncha va tarmok marketinglari

• Marketing tizimi - bu kuyilgan maksadlarga erishish va maksadli bozor talabini kondirish uchun marketing kismlarining anik birikuvidir. Tarkib uzida turtta asosiy kism – maxsulot yoki xizmat, taksimot (sotish, utkazish, narxlarni) birlashtiradi.
• Tovar va xizmatlarni olganda bozorga nima tavsiya etilishi sifat darajasi, sotish xajmi, kompaniyaning innovatsion darajasi, ulchovning xolati, aloxida shartlar tadkikotlarning xajmi va muddatlari mavjud maxsulotni sotishni tuxtatish paytini aniklab olish kerak.
• Marketing tizimi ijtimoiy-iktisodiy elementlar, sub’ektlar yigindisidan iboratdir. Marketing tizimi uz tarkibiga turli elementlarni kamrab oladi:

Makromarketing va mikromarketing

• Marketingning tarkibiy tuzilishi xakida fikr yuritilganda uning tarkibida mikromarketing, mikromarketing turlari mavjudligini aloxida ta’kidlash zarur.
• Bu tushunchalarni fanga birinchi marta F.Kotler 1972 yilda kiritdi va ularni xujalik faoliyati bilan shugullanadigan tashkilotlar bilan bir katorda foyda olish bilan boglik bulmagan madaniyat, ijtimoiy, siyosiy va shunga uxshash tashkilotlarga nisbatan xam kulladi.

5.3. Marketingni boshkarish jaraeni

• Marketingni boshkarish – marketing faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bulgan barcha moddiy, moliyaviy, me’yoriy va boshka resurslarning majmui bulib, uni amalga oshirish jarayonida barcha xodimlar faoliyatini bir maksadga yunaltirish, uyushtirish va muvofiklashtirishdan iboratdir. Bunda iktisodiy, texnikaviy va boshka konunlardan ongli ravishda foydalaniladi. Bu faoliyat marketologlardan nixoyatda katta bilim, shijoat va tuganmas mexnat talab kiluvchi murakkab tizimdir.

5.4. Marketingni tashki va ichki soxasi, ularni uzaro boglikligi. Korxonalarda marketing xizmatini tashkil etish.

• Marketing muxiti. deganda firma korxona eki uning yukori ashkilotlar faoliyatiga ta’sir kursatuvchi ijtimoiy iktisodiy siesiy va xukukiy omillar majmui tushuniladi, Marketing ichki va tashki muxitlar farklanadi.
• Ichki muxitni shakllantiruvchi omillar, firma raxbariyati tomonidan nazorat kilinadigan - texnologik jaraen, moliya axvoli, tashkiliy tuzilishi, bozorni tanlash va boshkalar bilan boglikdir.

Marketing tashkil etish

• Marketingni tashkil kilish - korxonada bir necha yunalishda amalga oshiririlishi mumkin:
• 1. Funksional-bunda javobgarlik taksimot, sotish, ta’minot va tovar xarakatini tashkil kilish doiralariga tushadi.
• Tovarlar tamoyili buyicha tashkil etish. Unda funksional tamoyillarga, yana bir tovar markasi uchun boshkaruvchilar kushiladi.
• Bozor tamoyili buyicha tashkil etish. Unda funksional tamoyillariga, yana bir xudud bozorlari va iste’molchilar turi buyicha boshkaruvchilar kushiladi.
• Funksional tashkil etishning yutuklari, bulimalarning boshkarishdagi soddali, bajariladigan funksiyalarga yukori javobgarlikdan iboratdir. Lekin bu tuzilishning kator kamchiliklari xam mavjud: