5-мавзу. Ялпи талаб ва ялпи таклиф ялпи талаб тушунчаси ва унинг ҳажмига таъсир қилувчи омиллар 2

Маълум вақт оралиғидаги нархларнинг муайян даражасида ишлаб чиқарувчи ёки сотувчилар томонидан маълум турдаги товар ва хизматларнинг бозорга чиқарилган миқдори таклиф дейилади.

• Нарх ўзгариши билан сотишга чиқариладиган маҳсулот миқдори ҳам ўзгариши сабабли талаб каби таклифнинг ҳам бир қатор муқобил вариантлари мавжуд бўлади.

Ялпи таклиф умумий миқдорининг товарлар турлари, миқдори, сифати ҳамда нархига боғлиқлиги
Истеъмол товарлари ва хизматлари
Инвестиция товарлари ва ишчи кучи
Ижтимоий нафлилиги
(турлари, миқдори ва сифати)
Ижтимоий қиймати
Ижтимоий нафлилиги
(турлари, миқдори ва сифати)
Ижтимоий қиймати
Ялпи таклиф
Ижтимоий нафлилиги (турлари, миқдори ва сифати) жиҳатидан
Ижтимоий қиймати жиҳатидан
Нархга боғлиқ омиллар:
муайян товарнинг нархи
ресурслар нархи
бошқа товарлар нархи
нарх ўзгаришининг кутилиши
Нархга боғлиқ бўлмаган омиллар:
ишлаб чиқариш технологияси;
солиқ ва субсидиялар;
бозордаги сотувчилар сони.
Таклифга таъсир этувчи омиллар
Ялпи таклиф ҳажмига таъсир қилувчи омиллар.

• Бошқа шароитлар ўзгармай қолганда, ресурслар нархининг ошиши маҳсулот бирлигига харажатларнинг кўпайишига, ресурс нархларининг пасайиши эса харажатларнинг камайишига олиб келади. Ресурс нархларига бир қатор омиллар таъсир кўрсатади. Ресурслар таклифининг кўпайиши улар нархини пасайтиради ва натижада маҳсулот бирлигига харажатлар камаяди. Ресурслар таклифининг камайиши эса қарама-қарши натижага олиб келади.
• Ер ресурслари
• Ишчи кучи ресурслари.
• Капитал.
• Тадбиркорлик қобилияти.
• Импорт ресурслар нархлари.
• Бозордаги ҳукмронлик.

1. Ресурслар нархининг ўзгариши.

• Самарадорлик – бу илгари таъкидланганидек, миллий ишлаб чиқариш реал ҳажмининг сарфланган ресурс миқдорига нисбатидир. Бошқача айтганда, самарадорлик – харажат бирлигига тўғри келувчи ишлаб чиқаришнинг ўртача ҳажми ёки ишлаб чиқариш реал ҳажми кўрсаткичи.

2. Самарадорликнинг ўзгариши.

• Корхоналар ўз фаолиятида амал қиладиган ҳуқуқий меъёрларнинг ўзгариши маҳсулот бирлигига тўғри келадиган харажатларни ва ялпи таклифни ўзгартириши мумкин.
• Ҳуқуқий меъёрлар ўзгаришининг икки тури мавжуд:
• а) солиқ ва субсидияларнинг ўзгариши;
• б) давлат томонидан тартибга солиш тавсифи ва усулларининг ўзгариши.

3. Ҳуқуқий меъёрларнинг ўзгариши.