6- laboratoriya ishi Tranzistorli kalit sxemalarni o‘rganish Ishning maqsadi

6- laboratoriya ishi
Tranzistorli kalit sxemalarni o‘rganish
Ishning maqsadi:

1. 
   BT-dagi elektron kalitlarning ishlash prinsipi, asosiy xususiyatlari va parametrlarini o'rganish.
   
2. 
   BT-da tranzistor kalitining muhandislik hisobini bajarish.
   

Berilgan ma'lumotlar:

Elektr ta'minoti kuchlanishi Um, V	Yuklama qarshilik Ryu, Om	Kollektor qarshiligi RК, Ом
18	1000	200

1. 
   BT-da tranzistor kalitining parametrlarini hisoblash.
   

1-rasmda kremniyli BT ning UE ulanish sxemasi elektron kalitning prinspial sxemasi ko'rsatilgan.

1- rasm. Kremniyli BT ning UE elektron kalit sxemasi: a) prinspial sxema; b) ekvivalent sxema

Tranzistor turini tanlaymiz.
Kollektor tokini hisoblaymiz:

I_K=(U_m-U_to’y)/R_K

U_m (U_ИП) - kuchlanish manbai (18V),
U_{to’y (}U_КЭНАС) - bipolyar tranzistorning to'yinishini 0,4V ni olamiz,
R_K- Kollektor qarshiligi (200 Оm).
Shunday qilib:
I_K = (18-0.4)/200 = 17.998A
Amalda, ishonchlilik sababli, elementlar har doim ortig’i bilan tanlanishi kerak. Koeffitsientni 1,5 olamiz.
Shunday qilib, tranzistor qabul qilinadigan kollektor toki kamida 1,5 * 17.998 = 26.997 A ​​va maksimal 1,5 * 18 = 27V maksimal kollektor-emitter kuchlanishiga ega bo'lishi kerak.
Berilgan parametrlarga ko'ra, BC547A tranzistori mos keladi (I_kmax = 0.1A U_ke = 45V)
BC547A bipolyar tranzistorining xarakteristikasi:
Tuzilishi - n-p-n
Kollektor-emitter kuchlanishi: 45 V
Kollektor-baza kuchlanishi: 50 V
Emitter-baza kuchlanishi: 6 V
Kollektor toki: 0,1 A
Kollektor quvvatining ajralishi, ko'pi bilan 0,5 Vt
Tranzistorning tok bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti (hfe): 110 dan 220 gacha
O'tish tokining chegaraviy chastotasi: 150 MGz
Korpus: TO-92
Ekvivalent kalit sxemasining parametrlarini hisoblaymiz:




R_B = h_11E

1. 
   UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statik kirish va chiqish xarakteristikalari oilasini quramiz.
   

OE I_b = f (U_be) da U_ke = 0 V va U_ke = 18 V ga mos keladigan BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarini ajratib olamiz.
Tranzistorning parametrlarini o'lchash uchun 2-rasmdagi sxemani yig'dik.

2-rasm. Transistorning kirish xarakteristikalari oilasini olish sxemasi
Olingan I_B va U_BE qiymatlari 1-jadvalda umumlashtirildi. Ulardan foydalanib, biz BC547A tranzistorining statik kirish xarakteristikalarini yaratamiz.
1-jadval.
UE I_b = f (U_be) da U_ke = 0 V va U_ke = 18 V ga mos keladigan BC547A
tranzistorining statik kirish xarakteristikalari oilasi.

Uкe=0V		Uкe=10V
Ib, мкА	UBE, мV	Ib, мкА	UBE, мV
25	546	25	652
50	566	50	673
75	578	75	685
100	587	100	694
125	593	125	701
150	599	150	706
175	603	175	711
200	607	200	716
250	614	250	721
300	620	300	727
350	624	350	731
400	628	400	736
450	632	450	739
500	635	500	742

Tegishli ma'lumotlarga ko'ra, biz tranzistorning kirish xarakteristikalarining I_b = f (Ube) grafigini chizamiz (3-rasm).

3-rasm. BC547A tranzistorining kirish xarakteristikalarining I_b = f (U_be) grafigi
UE I_k = f (U_ke) da I_b = const qiymatga mos keladigan tranzistorning chiqish xarakteristikalari oilasini qurish.
UE ulanish sxemasiga mos keladigan BC547A tranzistorining statik chiqish xarakteristikalari turkumini qurish uchun biz multisim dasturiy ta'minot muhitida xarakteriograf-IV dan foydalanamiz (4-rasm). Xarakteriograf-IVdan qanday foydalanish haqida https://cxem.net/comp/comp193.php saytida batafsil tushuntirilgan.

4-rasm. Transistorning chiqish xarakteristikalari
Xarakterografda siz 5 tadan kam bo’lmagan chiqish xarakteristikalarini olishingiz kerak. Buning uchun, «параметры моделирования» oynasida, I_b baza toki uchun 5 parametr olindi. UKE kuchlanishi 0 dan 20 V gacha o'zgartirildi.