6- ma’ruza: Farmatsevtik ishlab chiqarishda qattiq dori shakllari. Reja

Drajelarning kamchiliklari.

1.Xar bir draje tarkibidagi dori moddasining dozalanishini bir xilda saqlash qiyin. (YOsh bolalarga tavsiya etilmaydi)

2. Draje tarkibidan dori moddaning ajralib chiqishi sekin, ta’siri tez yuzaga chiqmaydi.

Bu qattiq dori turi bo‘lib, tabletkalardan farqli ularoq, obakilash qozonida mayda granula (shakar) ustiga yordamchi moddalar bilan ta’sir etuvchi modda aralashmasini qayta-qayta qoplash bilan olinadi. Bularning og‘irligi 1 g dan oshmasligi kerak, og‘irliklar farqi +15% dan ortiq bo‘lmasligi kerak.

Ularni olish, tekshirish qobig‘langan tabletkalarga o‘xshash bo‘ladi. Bu usul qo‘proq konditer sanoatida ishlatiladi. Farmatsiya sanoatida esa, darmon dorila va ularning majmuasini ishlab chiqarishda qo‘llaniladi.

X DF da drajega bag‘ishlangan 5 ta maqola keltirilgan bo‘lib, shulardan bittasi umumiy va 4 tasi aminazi, diazolin, dikolin, propazinlarga bag‘ishlangan.

Tabletkalarni qobig‘ bilan qoplash vaqtida bir-biri bilan kimyoviy reaksiyaga kirishadigan murakkab tarkib ham ishlatilishi mumkin. Misol sifatida quydagi tarkibni keltirish mumkin:

Acidi ascorbinici - 0,150 g

Acidi Nicotinici - 0,025 g

Phenobarbitali - 0,015 g

Methionini - 0,015 g

Bu erda askorbin kislotasi bilan metionin o‘zaro reaksiyaga kirishishi mumkin. SHu sababli bu tarkibda tabletka tayyorlash uch bosqichda amalga oshiriladi.

I-bosqichda quyida keltirilgan tarkibda granula tayyorlanib, taxtakachlanadi:

Askorbin kislotasi - 0,150 g

Kraxmal - 0,0009 g

Kalsiy stearati - 0,001 g

Hosil bo‘lgan tabletka diametri 6 mm, massasi 0,16 g bo‘ladi.

II-bosqichda bu tabletka ustiga quyidagi tabletka ustiga quyidagi tarkibdagi granula taxtakachlanadi:

SHakar qandi - 0,0530 g

Kraxmal - 0,0966 g

Kalsiy stearati - 0,1500 g

Bunda diametri 9 mm va og‘irligi 0,31 g li tabletka hosil bo‘ladi.

III-bosqichda hosil bo‘lgan qobig‘ ustiga quyidagi tarkibda tayyorlangan granulalara taxtakachlanadi:

Metionin - 0,15 g

Nikotin kislotasi - 0,025 g

Fenobarbital - 0,015 g

Qand - 0,03 g

Kraxmal - 0,116 g

Kalsiy stearat - 0,001 g

Talk - 0,003 g .

- 0,34 g

Natijada massasi 0,65 g, diametri 12 mm li tabletka xosil bo‘ladi.

SHu usulda oshqozon va ichakda ta’sir ko‘rsatadigan tabletkalar tayyorlanadi. Ular ko‘p marta ta’sir ko‘rsatadigan tabletkalar deb ataladi. Rangli moddalardan tabletka tayyorlashda, ayniqsa qobig‘ bilan qoplashda xarakatdagi kimyo-texnologiya ilmiy tekshirish oligohida olingan va sanoat miq sida ishlab chiqarilayotgan qizil va havo rangli qandlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Tayyorlash: PVP 100⁰S haroratli suvda eritiladi, qand va rangli qandlar solinib qaynatiladi. So‘ngra qolgan moddalar qo‘shilib, yaxshilab aralashtiriladi. SHu tarkib bilan qoplanganda tabletka og‘irligi 15% ortadi.