Amaliy mashg’ulot 5 Mavzu: Zamonaviy xarakatdagi tarkib konstruktsiyasida antiblakirovka tizimli tormoz Zamonaviy harakatdagi tarkibda abt(avs) konstruktsiyasi va ishlash printsipi

Amaliy mashg’ulot - 5
Mavzu: Zamonaviy xarakatdagi tarkib konstruktsiyasida antiblakirovka tizimli tormoz Zamonaviy harakatdagi tarkibda ABT(AVS) konstruktsiyasi va ishlash printsipi
I.Ishni maqsadi: Zamonaviy harakatdagi tarkib konstruktsiyasida antiblakirovka tizimli tormoz zamonaviy xarakatdagi tarkibda ABT(AVS) konstruktsiyasi muammolarini o`rgatish. Talaba ushbu amaliy mashg`ulotni bajarish uchun o`z varianti bo`yicha bеrilgan topshiriqni olib, uslubiy ko`rsatmada yoritilgan konstruktsion va internet materiallar orqali o’zining topshiriqlarini konstruksiya jihatidan tahlil qiladi.
II. Umumiy ma’lumotlar :
Antiblakirovkali tormoz tizimi. Avtomobilni tezkor tormozlashda bir yoki birqancha g’ildiraklarini blakirovka bo`lishi mumkin. Bunday holatlarda barcha zahira bo`ylama yo`nalishda g’ildirakni yo`l bilan tishlashida foydalaniladi. Blokirovkalangan g’ildirak yon tomondan kelgan kuchni qabul qilmaydi, berilgan izda avtomobilni ushlaydi va va yo`l qoplamasi bo`ylab sirpanadi. Avtomobil o`zini boshqaruvchanligini yo`qotadi, eng kam ko`ndalang kuch uni ag’darishi mumkin.



4.1.rasm. Antiblokirovkali tormoz (ABS,Antilock Brake System) tizimi
Antiblokirovkali tormoz(ABS,Antilock Brake System) tizimiga gildirakni tormozlanishida blakirovkani yo`q qilish va avtomobilni boshqaruvchanligini saqlab qolish mo`ljallangan. Antiblokirovkali tizim,tormoz yo`li xo`l yoki quruq qoplamada uzunligini qisqartiradi, sirpanchiq yo`lda yaxshi manevrchanlikni ta’minlash,tezkor tormozlashda boshqarish va tormozlanish samaradorligini oshiradi.Faol tizim avtoshina yeyilishini kamaytiradi va birxil ushlaydi. Shuning bilan birga ABS tizim kamchiliklardan xoli emas. Bog’lanishli yuzada (qum,shg’al,qor) antiblakirovkali tizimni qo`llash tormoz yo`lini oshirib yuboradi.Bunday qoplamalarda faqat g’ildiraklar blakirovka qilingan xolatda kichik tormoz yo`li ta’minlanadi. Shuning uchun xar bir g’ildirakda shag’aldan pona shakillanadi, bu tormoz yo`lini qisqartiradi. ABS ni zamonaviy konstruksiyalarida deyarli kamchiliklar bartaraf qilingan- tizim avtomatik ravishda yuzani tasnifini aniqlaydi va xar biri uchun tormozlash algoritmini amalga oshiradi.
Antiblokirovkali tormoz tizimi 1978 yildan chiqqan. O`tgan davr mobaynida axamiyatli o`zgarishlarni o`tkazdi.ABStizimlar asosida tormoz kuchini taqsimlash tizimi ishlab chiqildi. 1985 yili antiblakirovkali tizimga integratsiya qilindi.2004 yildan Evropada chiqarilayotgan barcha avtomobillar, antiblokirovkali tormoz tizimi bilan ta’minlandi.
Antiblokirovkali tormoz tizimini yetakchi ishlab chiqaruvchisi Bosch firmasi hisolanadi. 2010 yildan kompaniya ABSni 9 avlodini, kichik hajim va o`lchamdagisini ishlab chiqdi. Gidravlik blok tizimi jami og’irligi1,1 kg osilib turadi.Avtomobilga konstruksiyasi o`zgartirilmagan shtatdagi ABS tizim o`rnatiladi.
Ko`proq samarali antiblokirovkali tormoz tizimi g’ildirakni individual sirpanishini sozlaydigani to`rt kanalli tizim hisoblanadi. Sirpanishini individual sozlaydigan tormoz tizimi yo`l sharoitiga qarab xar bir g’ildirakda optimal yo`li tormozli moment bilan minimal tormoz yo`li olish imkoniga ega bo`linadi.