6-лаборатория иши параллел тебраниш контурининг тадқиқоти

2. Дастлабкиҳисоблашлар

2.1. Тебраниш контурининг берилган параметрлари учун (6.1-жадвалга қаранг) f₀резонанс частотасини, характеристик (тавсифий) р қаршиликни,асллик Q ни, резонанс жараёнидаги контурнинг R_рни ҳисобланг. Ҳисоблашлар натижаларини 6.2-жадвалга киритинг. ПТКнинг хусусий асллигини Q = ρ/R_kифода ёрдамида ҳисобланг, бунда R_k – индуктивлик ғалтаги қувват исрофи қаршилиги (6.1-жадвалдан олинади).

6.1-жадвал

Стенд рақами	L, μHn	С, nF	Rk, Ω	RИ, kΩ	RН, kΩ
1	20	100	20	10	10
2	25	70	25	10	10
3	30	60	30	15	15
4	35	50	35	15	15
5	50	40	50	20	30
6	60	30	60	20	30
7	70	25	70	30	30
8	80	20	80	30	30
9	95	10	95	50	50
10	100	5	100	50	50

2.2. 6.1-жадвалдаги берилган қийматлар учун ички қаршилиги R_Ибўлган кучланиш манбаси ва юкланиш қаршилиги R_Н га уланган ПТКнинг эквивалент асллигини, эквивалент қаршилик R_рэни ҳисобланг.Ҳисоблаш натижаларини 6.2-жадвалга киритинг.

Тебраниш контури параметрлари

6.2-жадвал

R=R1+R2=	L=	C=
f0=1/…	ρ=…	Q= ρ/R1 =…	Qэ=Q ρ=…
Rn=50 кОм	Rюк=	…	Rрэ= Rрэ /ρ=…

2.3. ПТКнинг Е=5 V. бўлгандагикучланиш U_к(f) бўйича частотавий (6.3-расм) ва кучланиш билан ток орасидаги фазалар силжиши φ(f) тавсифларини ҳисобланг.

Ҳисоблашларни қуйидаги частоталарда f = f₀±4Δf_гр, f₀±2Δf_гр, f₀±Δf_гр, f₀ бажаринг, бунда Δf_гр= f₀/20_э.Ҳисоблашлар натижаларини 6.2-жадвалга киритинг.U_к(f)ваφ(f) ҳисоблашларини компьютерда EXCEL, MathCAD 2001 ва бошқа дастурлар ёрдамида бажариш мумкин. Зарур бўлганда ушбу дастурларни ўқитувчидан ёки кафедра дастурлар фондидан олиш мумкин.

Дастлабки ҳисоблашлар ва ўлчов натижалари

6.3-жадвал

№	Ҳисоблаш натижалари					Ўлчов натижалари
	f	f, kHz	Uк,V	φ, град	Uк,V		φ, град
1	f0-4Δfгр
2	f0-2Δfгр
3	f0-Δfгр
4	f0
5	f0+Δfгр
6	f0+2Δfгр
7	f0+4Δfгр
f0=… kHz; f1=… kHz; f2=… kHz; Qэ=… kHz;Δf =?;

3. Ишни бажариш

3.1. ПТКнинг хусусий резонанс қаршилиги R_рва резонанс частотаси ω_р ни ҳисоблаш.

6.5-расмда келтирилган схемани йиғинг.

Генератор кучланиши частотасини равон ўзгартириб, V₂вольтметрининг максимал кўрсаткичи бўйичаПТКнинг резонанс частотасини ўлчанг. Резонанс частота f₀ва вольтметрларV₁ваV₂кўрсаткичларини ёзиб олинг. ПТКнинг натижавий резонанс қаршилиги қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади:

Тебраниш контурининг тавсифий қаршилиги қуйидагича ҳисобланади

.

Индуктивлик ғалтагининг исрофларига пропорционал бўлган актив қаршилиги (конденсатордаги исрофларни эътиборга олмаймиз). Бунинг учун, аввал тебраниш контурининг асллиги аниқланади

Q=R_P/ρ,

сўнгра индуктивлик ғалтаги актив қаршилигиҳисобланади

R_K=ρ/Q.

R_Kнинг ўлчанган ва ҳисобланган қийматлари (6.1-жадвалга қаранг) таққосланади.

3.2. Параллел тебраниш контурининг АЧТ ва ФЧТни ўлчаш. Бунинг учун 6.6-расмда келтирилган схемани йиғинг. Схеманинг параметрларини 2.1 ва 2.2 бандлардагидек ўрнатилади. G2 генераторнинг чиқишида кучланиш қиймати гармоник кучланиш манбасининг максимал имкониятли кучланиши ўрнатилади ( E=5 В).

Параллел тебраниш контурининг АЧТ ва ФЧТ кучланишлари U_K(f) ни, ҳамда кучланиш билан ток орасидаги фазалар силжишини ўлчаш, дастлабки ҳисоблашлар бажарилган частоталарда амалга оширилади. Ўлчовлар натижаларини 6.2-жадвалга киритинг.

Осциллограф экранидан резонанс частотасидан кичик (f=f₀-Δf_гр), резонанс частотаси (f=f₀)да ва резонанс частотасидан катта (f=f₀+ Δ f_гр)бўлган частоталарда тебраниш контури киришидаги кучланиш U_K(f)ва i_K(f)токлар оний қийматларининг графиги чизиб олинсин.

4. Ўлчов натижаларига ишлов бериш
Дастлабки ҳисоблашлар ва ўлчовлар натижалари бўйича (6.2-жадвалга қаранг) частотавий тавсифлар графиклари U_K(f) ва φ(f)чизилсин.
5. Ҳисоботни тайёрлаш
Лаборатория иши бўйича тайёрланган ҳисоботда қуйидаги маълумотлар бўлиши шарт:

5.1. Ишнинг номи ва мақсадлари.

5.2. Дастлабки ҳисоблашлар ва эксперимент натижалари.

5.3. Ўлчовларнинг схемалари.

5.4. Частотавий тавсифларU_K(f)ваφ(f).

5.5. Кучланиш U_K(f) ва ток i_K(f)оний қийматларининг (тахминий) f<f₀; f=f₀ваf>f₀частоталардаги графиклари.

5.6. Ҳисоблашлар ва эксперимент натижаларини таҳлил қилиш бўйича ҳулосалар.

6. Назорат саволлари ва мисоллар
6.1. Параллел тебраниш контури схемаси қандай кўринишда бўлади?

6.2. Параллел тебраниш контурининг комплекс ўтказувчанлиги қандай аниқланади?

6.3. Параллел тебраниш контуридаги резонанснинг шарти қандай?

6.4. Параллел тебраниш контури резонанс частотаси қандай аниқланади?

6.5. Параллел тебраниш контурининг резонанс режимидаги қаршилиги қандай аниқланади?

6.6. Кичик қувват исрофига эга бўлган параллел тебраниш контурининг таърифини келтиринг. Шундай контурнинг резонанс частотаси ва резонанс қаршилиги қандай ҳисобланади?

6.7 Параллел тебраниш контури Z(ω) тўла қаршилигининг частотавий тавсифи қандай шаклга эга?

6.8. Параллел тебраниш контури частоталари f₀; f=f₀ваf>f₀бўлганда қаршиликнинг характери қандай бўлади?

6.9. Умумлаштирилган резонанс носозлиги нима ва у қандай аниқланади?

6.10.Манбанинг ички қаршилиги ва юкланишнинг қаршилиги параллел тебраниш контурининг танловчанлигига қандай таъсир этади?

6.11.Кичик қувват исрофига эга бўлган параллел тебраниш контуринингпараметрлари L=100 мкHn.ваС=400 pF. бўлса, унинг резонанс частотасиf₀ниҳисобланг.

6.12.Параметрлари L=100 мкHn.,С=400 pF.ваR=5 Ω. бўлган параллел тебраниш контурининг тавсифий қаршилиги ρ₁, асллиги Q ва резонанс қаршилиги R_P ни аниқланг.

6.13.Резонанс частотаси f₀ ва эквивалент асллиги Q_Э=100 бўлган параллел тебраниш контурининг ўтказиш оралиғи кенглигини аниқланг.

6.14.Резонанс частотаси f₀=500 kHz, асллиги Q=100 ва тавсифий қаршилиги ξ=500Ω.бўлган параллел тебраниш контури ички қаршилиги R_ВН=50 kΩ.бўлган манбага уланган. Ўтказиш оралиғи 20 kHz. бўлиши учун юкланиш қаршилиги қандай бўлиши керак?