6-ma’ruza 6-mavzu : taqdimotlar muharrirlari. Multimediyaning asosiy tushunchalari. Reja

---

6-MA’RUZA
6-MAVZU :TAQDIMOTLAR MUHARRIRLARI.
MULTIMEDIYANING ASOSIY TUSHUNCHALARI.
Reja
1. Multimediya tushunchasi. Multimediya tizimlari.
2. Multimedia imkoniyatlari. Multimedianing axborot ta’minoti.
Multimedianing dasturiy ta’minoti.
3. Multimedianing texnik ta’minoti. Audio va video axborotlar bilan
ishlash asoslari.
4. Taqdimotlar muxarrirlari, ulaming vazifasi va imkoniyatlari. Standart
shablonlar asosida taqdimotlarni yaratish.
5. Taqdimot slaydlarini boshqarish. Slaydlar ustida amallar (o‘zgartirish,
yangi slaydlar qo‘shish, bekitish va ko‘rsatish).
6. Slaydlar shakllari va bezash. Taqdimot slaydlarida ob’ektlardan
foydalanish (rasm, diagramma, jadval, tovush va videoklip).
7. Animasiya effektlari. Taqdimot namoyishini boshqarish.
Tayanch so’z va iboralar:
rasm, diagramma, jadval, tovush va videoklip),
multimedia, animatsiya , namoyish, slayd
Multimedia tushunchasi keng ma’noli bo’lib, turli soha mutaxassislari uni
qo’llanish mazmuniga qarab turlicha talqin etishga harakat qiladilar. Multimedia
tushunchasining eng umumlashgan holati (multimedia vositalari) – matn, rasmlar,
sxema, jadval, diagramma, fototasvirlar, video va audiofragmentlar va boshqa har xil
ma’lumotlarni raqam ko’rinishida ishlab chiqish, yaratishning dasturiy-apparat
vositalari tushuniladi. Multimedia vositalari - bu apparat va dasturlar to’plami bo’lib,
u insonga o’zi uchun tabiiy bo’lgan juda turli-tuman muhitlarni: tovush, video, grafika,
matnlar, animastiyalarni ishlatgan holda kompyuter bilan muloqot qilish imkonini
beradi.
Multimediali texnologiyaning eng muhim xususiyati interfaolik – axborot
muhiti ishlashida foydalanuvchiga ta’sir o’tkaza olishga qodirligi hisoblanadi. Bu
texnologiyalarni ta’lim jarayonida qo’llash o’rganilayotgan mavzuni ko’rgazmali
tarzda ochib berish, bolalarning ko’z oldida animastion effektlar yordamida
jismlarning harkatlanishi bolaning ongini o’stirishga, tasavvur qilish qobiliyatini
kuchaytirishga, ko’rish orqali esda tez saqlanib qolish imkoniyatini beradi. Ta’lim
olish jarayonida o’quvchining
diqqati
tez-tez
bo’linuvchan
bo’lib,
o’zlashtirilayotgan materialni ma’lum qismini qabul qiladi. Agar shu darslarni
multimedia ilovalari yordamida olib borilsa, mavzular xalq qahramonlari
yordamida tushuntirilsa, asosan matematika, ingliz tili, rus tili darslari shu asosda
tashkillashtirilsa bolaning dasrni o’zlashtirish darajasi ancha yuqori bo’ladi.
Qahramonlarning har bir aytgan so’zlarini tezda yodlab oladi va unga taqlid qilib
so’zlashga harakat qiladi. Bu ilovalarni yaratish pedagogdan ko’p ma’suliyat talab
qilmaydi. Multimedia ilovasini loyihalashning boshlang’ich bosqichida materialni
qamrab olish modeli quyidagilarga imkon beradi:
Material mazmunini aniq belgilash;
Mazmunni ko’rgazmali, aniq va ochiq tarzda taqdim etish;
multimedia ilova komponentlari tarkibini aniqlash.
Multimedia ilovalari quyidagi turlarga bo’linadi:

---


prezentastiyalar;

animastion roliklar;

o’yinlar;

videoilovalar;

multimediali galereyalar;

audio ilovalar;
So’nggi yillar davomida ko’plab multimediali dasturiy mahsulotlar yaratildi va
yaratilmoqda: enstiklopediyalar, o’rgatuvchi dasturlar, kompyuter taqdimotlari va
boshqalar. Multimediali darsliklar bu – multimedia texnologiyasi yordamida
axborot-ta’lim resurslaridan foydalanish
imkoniyatlarini kengaytiruvchi darslik
bo’lib, ta’lim jarayonida o’quv resurslarini yaratishning eng samarali usulidir.
Multimedia ilovalarini quyidagi ko’rinishda yaratish mumkin:

enstiklopediyalar;

o’rgatuvchi dasturlar;

ongni rivojlantiruvchi dasturlar;

elektron kitoblar;

bolalar uchun dasturlar;

o’yinlar va boshqalar.
Multimedia ilovasi turli mavzulardan tashkil topadi, bu mavzularni dasturini tuzish
jarayonida mavzuga doir animastion effektlarni o’z o’rnida foydalanish dars
jarayonini tashkillashtirish uchun asos bo’lib hisoblanadi. Multimedia ilovalaridan
kasbiy fanlarni o’qitish jarayonida ham foydalanish mumkin. Mehnat darslarida
o’quvchilarga to’qishni, bichish-tikishni o’rgatuvchi, pishiriqlar tashshyorlashni
o’rgatuvchi videodarslarni ham tashkillashtirish mumkin.
Multimedia ilovalarini ishlab chiqish bir necha bosqichda amalga oshiriladi, ulardan
asosiylari quyidagilar:
1. Rejalashtirish.
2. Elementlarni ishlab chiqish.
3. Dasturiy ta’minot.
4. Tekshirish.
5. E’lon qilish.
6. Reklama.
7. Kuzatuv.
Ta’lim berish maqsadida multimedia mahsulotini Microsoft Office dasturlari
asosida ishlab chiqish mumkin, materialni tayyorlash uchun esa PhotoShop (rasmlarni
qayta ishlash), Adobe Premier yoki Vstudio2 (videokliplarni qayta ishlash), Stoik
Software (tasvirlarni qayta ishlash va morfing yaratish), tovush yozish va uni qayta
ishlash kabi qo’shimcha dasturlardan foydalaniladi.Multimedia texnologiyalaridan
foydalanib, dars jarayonini tashkillashtirish, fanni o’zlashtirish uchun asosiy
pedagogik texnologiyalardan biri bo’lib, o’quvchilarning tasavvur qobiliyatini
rivojlantirish, bilim, ko’nikma
va malakalarini egallash
uchun
eng zarur
metodlardan biridir.