6-ma’ruza: Sanoat binolarida ishlatiladigan ustunlarning turlari. Faxverk ustunlar va yuk ko‘taruvchi ustunlar orasidagi bog‘lovchilar Reja
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
6- маъруза
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2. Ustunlar orasidagi bog‘lovchilar
|
6-ma’ruza: Sanoat binolarida ishlatiladigan ustunlarning turlari. Faxverk ustunlar va yuk ko‘taruvchi ustunlar orasidagi bog‘lovchilar Reja: 1. Faxverk ustunlar. 2. Ustunlar orasidagi bog‘lovchilar Фан ўқ: Э.Т.Ашуров Ustunlar qadami va bino oraliqlari o‘lchamlari devor panellari uzunligidan katta bo‘lgan holda, devor panellarini o‘rnatish uchun faxverk deb ataluvchi qo‘shimcha ustunlar o‘rnatiladi. Faxverk temirbeton yoki po‘lat to‘sinlardan, ba’zida havonlardan tashkil topadi. Yirik panelli devorlar va yig‘ma temir-beton karkasda faxverk faqat tik elementlar - temirbeton yoki po‘lat ustunlardan iborat bo‘ladi. Faxverk elementlari devor massasi va unga ta’sir etuvchi yuklarni qabul qilib, karkasga uzatadi. 1. Faxverk ustunlar Faxverk elementlari poydevorlarga bikr o‘rnatiladi, tepa qismi esa karkasga sharnirli ulanadi. Faxverkdagi kuchlar karkasga erkin beriladigan va karkasdagi yuklar esa faxverkka berilmaydigan qilib, ulanish konstruksiyasi amalga oshiriladi, ya’ni ulanish sirpanuvchi tayanch echimida bajariladi. Harorat va boshqa ta’sirlardan hosil bo‘ladigan zo‘riqish kuchlarini kamaytirish va ularni konstruksiyasini elementlararo taqsimlanishini ta’minlaydigan bunday vertikal bog‘lanishlarni temperatura bloki o‘rtasida joylashgan ustunlar oralig‘iga o‘rnatiladi. Bunda ustunlar qadami 12m va 18m bo‘lgan hol uchun esa “peshtoq” (portal) ko‘rinishdagi bog‘lanishlar qo‘llaniladi Ramali tizim. Sinchning ramali tizimida yukni ustun va rigellar qabul qiladi. Rigellar ustunlarga bikir biriktiriladi, natijada fazoviy tizim hosil bo‘ladi. Qavatlar soni ortishi bilan shamol kuchi ta’sirida pastki qavat ustun va rigellarida vujudga keladigan eguvchi momentlar ham ortib boradi, bu esa ustun va rigellar kesimini kattalashtirishni talab etadi. Bu hol bino konstruksiyalarini birxillashtirishni (unifikatsiya) qiyinlashtiradi, shuning uchun ramali tizimlar 8 qavatdan baland bo‘lgan binolarda qo‘llanilmaydi. Ramali tizimlarda gorizontal yuklarni to‘laligicha ko‘ndalang ramalar qabul qiladi, shuning uchun ular ana shu kuchlar ta’siriga hisoblanadi. 2. Ustunlar orasidagi bog‘lovchilar Ustunlararo vertikal bog‘lanishlar va harorat choklarini o‘rnatish: a – “X”-simon bog‘lanish; b – peshtoqli bog‘lanish; Rama – bog‘lagichli tizim. Balandligi 8 qavatdan ortiq bo‘lgan binolarda gorizontal yuklarni bikir tugunli ramalar va vertikal joylashgan bikirlik elementlari, vertikal yuklarni esa ramalar va qisman bikirlik elementlari qabul qiladi. Bunday elementlar sifatida odatda temirbeton devorlar – diafragmalar yoki metaldan ishlangan bog‘lagichlar qo‘llaniladi. Loyihalash tajribasining ko‘rsatishicha rama– bog‘lagichli tizimlardagi vertikal diafragmalar gorizontal kuchlarning 80...90 % ini, agar biroz kuchaytirilsa, 100 % ini o‘ziga qabul qila olar ekan. Rama – bog‘lagichli tizimlarda gorizontal kuchlar tashqi devorlar orqali qavatlararo yopmalarga uzatiladi. Yopmalar gorizontal diafragma sifatida ishlab, bosimni vertikal diafragmalarga uzatadi. Nisbatan past binolar (7-8m) ustunlari oralig‘iga (er silkinishi kuzatilmaydigan joylarda) vertikal bog‘lanishlarni qo‘ymasa ham bo‘ladi. Bog‘lanishlarni prokat metallardan “shveller, burchaklik” tayyorlanib, ularni ustunlarga payvandlash orqali yoki boltlar yordamida qotiriladi. Etiboringiz uchun rahmat! Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|