6-Mavzu: Bolalarda fazoda mo‘ljal olishni rivojlantirishnin g hissiy asosi
Download 1.79 Mb. Pdf ko'rish
|
6-mavzu sirtqi matematika
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bolalarda fazoda mo‘ljal olishini rivojlantirish Fazoda mo‘ljal olish
|
6-Mavzu: Bolalarda fazoda mo‘ljal olishni rivojlantirishnin g hissiy asosi. Reja: 1. Bolalarda fazoda mo‘ljal olishni rivojlantirish. 2. Har bir yosh guruhida fazoni idrok etishning o‘ziga xos xususiyatlari. 3. Fazofa mo‘ljal olishning metodik jihatlari. 4. Bolalarda fazoviy tasavvurlarni rivojlantirishga qaratilgan o‘yinlarni tashkil etish metodikasi. Bolalarda fazoda mo‘ljal olishini rivojlantirish Fazoda mo‘ljal olish – bu masofa, o‘lcham, predmetning shaklini baholash, predmetlarning o‘zaro joylashishi va ularning insonning o‘ziga bo‘lgan holati hisoblanadi. Fazoviy tushunchalarni shakllantirish va fazoda mo‘ljal olish turli analizatorlarni o‘z ichiga oladi: his qilish, sezish, ko‘rish, eshitish. Bolalarni fazoda mo‘ljal olishga yo‘naltirilganda turli analizatorlari ishtirok etadi. Fazoda mo‘ljal olish 3 tipda mavjud: o‘z-o‘zidan, o‘ziga nisbatan, boshqa obyektlarga nisbatan. Har bir tur avvalgi holatga asoslanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarda fazoda mo‘ljal olishni rivojlantirish bo‘yicha quyidagi ishlar amalga oshiriladi: «o‘z-o‘zidan» mo‘ljal olish: «o‘z tanasining sxemasi» bo‘yicha rivojlanishi; «tashqi obyektlarda» mo‘ljal olish: turli tomonlarni tanlash: old, orqa, yuqori, pastki, yon; Fazoviy tushunchalarning asosiy mos so‘z tizimini rivojlantirish va qo‘llash: oldinga, yuqoriga va pastga, o‘ngga - chapga; fazodagi predmetlarning joylashishini aniqlash : “o‘zidan” boshlang‘ich nuqtasi o‘sha obyekt bo‘yicha aniqlanadi; fazoda o‘z holatini aniqlash: (turgan nuqtasi) turli obyektlarga nisbatan aniqlanadi. obyektlarning bir-biriga nisbatan fazoviy joylashishini aniqlash; orientatsiya vaqtida obyektlarning fazoviy joylashuvini aniqlash samolyotda, ikki o‘lchovli makonda; ularni aniqlash, bir-biriga nisbatan va tekislikka nisbatan joylashtirish. Atrofdagi dunyoni bilish murakkab jarayon bo‘lib, u bevosita yoki bilvosita hissiy bilimlar bilan boshlanadi. Insonning obyektiv muhitda fazoviy munosabatlarni bilish tajribasi juda muhimdir. Fazoda mo‘ljal qilishning asosiy sharti - bu faol harakatdir. Obyektlarning shakli, hajmi, uzunligi, kengligi va balandligi, fazodagi joylashuvi, obyektlar orasidagi masofalar, fazodagi yo‘nalishlar turli xil fazoviy toifalardir. Bolalar bog‘chasida tarbiya va tahlil dasturining “Fazoda mo‘ljal olish” bo‘limi ikkinchi kichik yoshdan boshlab berilgan. Ammo bolalarda fazoviy idrok va elementar tasavvurlarni rivojlantirish bo‘yicha maqsadga muvofiq ishni, bizning fikrimizcha, ilk yoshdayoq boshlash kerak. Uch yoshgacha bo‘lgan bolalarda tevarak –atrofda uy sharoiti, guruh xonasida, buyumlarning, o‘yinchoqlarning odatdagi joylashuvlarida juda katta qiziqish bilan amaliy orientir (mo‘ljal) olish bo‘yicha har xil tajriba to‘plash davridir. Shuning uchun ham katta odam bolani xonalarning (guruh xonasi, uxlash xonasi, yuvinadigan xona, hojatxona), buyumlarning, narsalarning, o‘yinchoqlarning fazoviy joylashuvlari bo‘yicha erkin mo‘ljal olishga o‘rgatishi kerak. Bolalarning dastlabki fazoviy tasavvurlari ular hayotining ikkinchi yilidanoq nutqlarida ham aks eta boshlaydi (“Mana”, “bu yerda”, “u yerda”, “bunda”). Buning ustiga so‘zlar harakat yo‘nalishini yoki qiziqtiruvchi buyumni ko‘rsatuvchi imo – ishoralar bilan kuzatiladi. Ana shu yoshda bolalar o‘ziga, boshqa odamga nisbatan mo‘ljal olishni egallay boshlaydilar. Kattalarning takliflariga binoan, qo‘g‘irchoqning ko‘zlari, og‘zi, biqini, qo‘lchalari qayerdaligini mamnuniyat bilan ko‘rsatadilar. Uch yoshga qadam qo‘ygan bolalar, masalan, o‘zlarining chap va o‘ng qo‘llarini farqlay boshlaydilar. Bunda katta odamning vazifasi bolaning shu malakalarni egallab olishiga yordam berishdan iborat. Fazoviy g‘oyalarni shakllantirish. “Xazinani toping” o‘yini. Yurish paytida bolaga sizning ko‘rsatmalaringiz bo‘yicha ma’lum bir daraxtni topish taklif etiladi, unda “xazina ko‘milgan”: “10 qadam oldinga boring, o‘ng tomonga buriling va 5 qadamdan o‘ting, keyin 3 qadam orqaga” va boshqalar.shuningdek, “o‘yinchoq toping”, bolalar qayerda yashiringan va hokazo. old, orqa, o‘ng, chap. Download 1.79 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|