6-мавзу. Илмий тадқиқотнинг амал қилиш механизмлари

6-мавзу. Илмий тадқиқотнинг амал қилиш механизмлари

Илмий тадқиқотнинг амал қилиш механизмлари: гипотеза, назария, қонун, парадигма, тизимлилик. Гипотеза ва унинг тадқиқот жараёнидаги роли. Гипотеза тушунчаси. Гипотезанинг турлари. Мулоҳаза – гипотезанинг бош ғояси, гипотезаларнинг турли даражалари. Гипотеза методининг босқичлари.

Назария илмий изланиш жараёни ва натижаси. Назария тушунчаси ва унинг асосий функциялари. Илмий тадқиқотда назария – ғоялар тизимининг йиғиндиси. Назария ва амалиёт уйғунлиги, унинг ўзига хос хусусиятлари. Иқтисодий назарияларнинг ривожланиш хусусиятлари. 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг “Иқтисодиётни янада ривожлантириш ва либераллаштириш” деб номланган учинчи йўналишида қўйилган устувор йўналишларнинг назарий таҳлили.
Қонун ва унинг ўзига хос хусусиятлари. Қонун ва қонуният, уларнинг характерли хусусиятлари, фарқли жиҳатлари. Қонунларнинг тушунтириш ва башорат қилиш функциялари. Қарама-қаршиликлар бирлиги ва кураши қонуни. Миқдорий ўзгаришлардан сифат ўзгаришларига ўтиш қонуни. Инкорни – инкор қонуни ва уларнинг мазмун-моҳияти.
Парадигма (юнон. намуна, ўрнак) ва унинг моҳияти. Фан тараққиётида парадигмаларнинг ўзгариб бориши. Турли илмий тадқиқот дастурлари мавжуд бўлишининг моҳияти. Илмий тадқиқотнинг амал қилиш механизмлари иқтисодиёт мисолида.
Тизимлилик тушунчаси. Тизимлилик илмий тадқиқотнинг ўзига хос таъсир қилиш тамойили. Тизимли ёндашув тизимли таҳлил воситаси.
Интуиция (лот. синчиклаб қарайман) – ҳақиқатни мантиқий далиллар ёрдамисиз, бевосита англаб олиш қобилияти.