6-mustaqil ishi Tekshirdi: Bo’riyev S. Topshirdi: Toshniyozov Sh

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Qarshi filiali KI-15-21(S) guruh talabasi Toshniyozov Shuhratning ‘Elektronika va sxemalar 1’ fanidan yozgan
6-mustaqil ishi


Tekshirdi: Bo’riyev S.
Topshirdi: Toshniyozov Sh.

1-mavzu:Uzatish xarakteristikalar,ikki qutbli sxemalar,parallel va ketma-ketli rezonans,quvvatni maksimal uzatish va o’zaro induksiya

Ikki qutbli to‘g‘rilagich sxemasi yordamida har xil qutbli ikkita to‘g‘rilangan kuchlanish olish mumkin Sxemaning ahamiyatli tomoni shundaki, unda umumiy chiqish (erga ulanish) ga nisbatan sxemaning chiqishida ikkita har xil qutbli kuchlanish olish mumkinligidadir. Ushbu sxemani o‘ziga xos shaklda ulangan ikkita ikki yarim davrli ko‘priksimon to‘g‘rilagich sifatida qarash mumkin. Sxema ikki qutbli ta’minot manbalarida keng qo‘llaniladi.

Manfiy kuchlanish stabilizatorlari, ikki qutbli stabilizatorlar (umumiy chiqishga nisbatan simmetrik musbat va manfiy kuchlanishli), ko‘p kanalli (bir nechta turli chiqish kuchlanishi qiymati bilan ta’minlaydigan) stabilizatorlar ham ishlab chiqariladi. Uchta chiqishli stabilizatorlarning katta qismi chiqish kuchlanishining o‘rnatilgan qiymatlari bo‘yicha 5 V dan 24 V gacha qilib tayyorlanadi. Integral stabilizatorlarning qo‘llanilishi stabillangan ta’minot manbaini qurish masalasini 85 ancha soddalashtiradi. Ikkita uchta chiqishli stabilizatordan foydalanib, ikki qutbli ta’minot manbaini qurish mumkin (4.17- va 4.18-rasm). Xuddi shunday 4.18- rasmdagi sxema o‘xshash manfiy kuchlanish stabilizatorli ikki qutbli TMni qurish mumkin.
Kuchlanishlar rezonansi. R, L va C lar ketma–ket ulangan holatdagi rezonansni kuchlanishlar rezonansi deb ataladi. Elektr zanjirida reaktiv unsurlardagi kuchlanishni ta’minot ulanish nuqtasidagi kuchlanishdan ortib ketishi quyidagi shart qanoatlantirganida o‘rinli bo‘ladi:Mazkur ifoda (15.10) induktivli va sig‘imli qarshiliklarga ulanish nuqtasidagi kuchlanishni to‘liq zanjirning ta’minoti ulanish nuqtasidagi kuchlanishdan ortish karraligini ifodalaydi. Q ga teskari bo‘lgan hamda rezonansli xossalarni tavsiflovchi quyidagi kattalik d= konturning so‘nishi deb ataladi.
Yarim o'tkazgichlarda zaryad tashuvchilarni zaryad tashuvchi deb olish uchun erkin massasi o'rniga ''effective massasini'' olishimiz kerak, chunki yarim o'tkazgichlarda elektr o'tkazuvchanlik zonasidagi elektronlar va valentlik zonasidagi teshiklar erkin kila olmaydi. Ularga crystal panjaralarning zhoylashuvi halakit beradi.
Charge tashuvchilarning haqiqiy massasi o'rniga ''effective massasini'' olsak, panjara crystal davriy maydon ta'sirini ham hhisobga olgan hholda yarim o'tkazgichlar tarkibidagi elektron va teshikni ''erkin charge tashuvchilar'' deb olamiz. Agar yarim o'tkazgich tashqi maydon tasirida bo’lsa, charge of tashuvchiga quyidagi kuch ta'sir qililishi mumkin.