7- labaratoriya mashg’uloti silindrik tishli g‘ildirak va shlisali val nuqsonlarini aniqlash. Ishning maqsadi

7- LABARATORIYA MASHG’ULOTI


Silindrik tishli g‘ildirak va shlisali val nuqsonlarini aniqlash.


Ishning maqsadi:
Silindrik tishli g‘ildirak va shlisali valning tavsifiga loyiq nuqsonlarni aniqlash usuli, miqdoriy baho berish bilan tanishtirish.
Ishni bajarish tartibi va hisobot mazmuni.

1. 
   Tishli g‘ildirakni ko‘rib chiqish.
   
2. 
   Atrof balandliklari diametrini ( De ) o‘lchash, shesterniya tishlari sonini (Z) sanash.
   

3. Ilashish burchagi β=20°, da shesterniya modulini hisoblash:

bu yerda: Z – shesternya tishlari soni, De - atrof balandliklari diametri.

4. 1 va 2-jadval ma’lumotlari asosida nuqsonlari tekshirilaѐtgan modul
tishlari boshlarining doimiy xordagacha bo‘lgan balandlik o‘lchab, 1-shkalaga
ѐzish (1-rasm)
1-jadval
T uzatilmagan tishli g‘ildirak uchun β=20° va fon=1 mm da tisho‘lchagich bilan aniqlangan tish o‘lchamlari.
2-jadval
β=20° va fon=1, mn 1 da tashqi ilashish balandligi tuzatilmagan tishli g‘ildirak tishining tisho‘lchagich (nominal) bilan aniqlangandagi o‘lchamlari.

5. Tish qalinligini ( Siz) o‘lchash. Tangensial tisho‘lchagich ѐrdamida bir kamarda 120° ostida joylashgan uch tishning o‘rtasidan o‘lchash. O‘lchov va hisob natijalari 3-jadvalga ѐziladi.

Doimiy xorda bo‘yincha tish qalinligini aniqlash uchun 1-shkalada
nonius 2 bo‘yicha tayanch 4 tish chetiga tiraladi, o‘lchov lablari 3 va 5 ѐn
yuzalarga yaqinlashtiriladi, shkala 7 va nonius 6 orqali tish qalinligiga teng doimiy xorda uzunligi aniqlanadi. Hisob aniqligi 0,02 mm.

1-Rasm. Shtangentisho‘lchagich (a) va uning ѐrdamida tish qalinligini o‘lchash (b).
3-jadval.
Shesterniya nuqsonlari natijalari

6. Doimiy xorda qalinligi bo‘yicha tish yeyilishini aniqlash.
7. Mikrometr ѐrdamida ikki kamarda, ikki o‘zaro perpendikulyar tekislikda
shlisaning tashqi diametrini o‘lchash. Kamarlar shlisa uchidan ¼ masofada
joylashgan. O‘lchov natijalarini esa 4-jadvalga ѐzish kerak.
8. Shtangentisho‘lchagich ѐrdamida 120° ostida, ikki kamarda joylashgan uchta
shlisaning enini o‘lchash va o‘lchov natijalarini 4-jadvalga ѐzish.
4-jadval.
V al shlisalari nuqsonlarini aniqlash natijalari.


Tajriba ishining bajarilishi uchun kerakli jihoz, asbob, detal va materiallar ro‘yxati:

1. 
   – Shtangentisho‘lchagich SHZ-18, surish tisho‘lchagichi /GOST 4446-81/.
   
2. 
   – Mikrometrlar MR-50, MR-25 /GOST 4381-80/.
   
3. 
   – Uchqirrali dastali shaber.
   

Talabalarning tajriba ishiga tayѐrgarligini tekshirish uchun
savollar:

1. 
   Qanday ko‘rsatkichlar tishli g‘ildirak holatini ta’riflaydi?
   
2. 
   Qanday ko‘rsatkichlar shlisali val holatini ta’riflaydi?
   
3. 
   Tishli g‘ildirak va shlisali valning asosiy konstruktiv elementlarini sanab o‘ting.
   
4. 
   Gʻildirak tishlari va val shlisalari qanday sharoitda ishlaydi?
   
5. 
   Tishli g‘ildirak va shlisali valda uchraydigan asosiy nuqsonlarni sanab o‘ting.
   

Hisobot topshirishda talaba bilimini tekshirish uchun savollar:

1. 
   Doimiy xorda bo‘yicha tish boshchasining balandligi qanday aniqlanadi?
   
2. 
   Tish korreksiyasi nima?
   
3. 
   Shtangentisho‘lchagichning aniqligi qanday?
   
4. 
   Shablon ѐrdamida tish qalinligi bo‘yicha uning yeyilishi qanday aniqlanadi?
   

5-jadval.
Modullar 0,05÷100 mm diapazonda standartlashtirilgan
/GOST-9563-60/



Adabiyot.

1. 
   Acherkan N.S. Mashina detallari. Hisobot va konstruksiyalash
   (Ma’lumotnoma) M.: Mashinasozlik., 1969.
   
2. 
   2. Ulman I.Ye. Texnik xizmat ko‘rsatish va mashinalarni ta’mirlash. M.:Agropromizdat., 1990.