7-Maruza. Boltsman taqsimoti. Molekulalarning tezlik komponentalari boʹyicha taqsimoti. Molekulalarning issiqlik harakatlari tezliklari boʹyicha taqsimoti. Maksvell taqsimotini tajribada tekshirish. Maksvell-Boltsman taq’simoti

Maksvell-Bol tsman taqsimoti
Gaz molekulalari tezliklari taqsimotini 17-16-rasmda ko’rsatilgan qurilma yordamida aniqlash mumkin. 17-17-rasmda bu taqsimot ikki xil temperatura uchun berilgan.

17-16-rasm.Gaz molekulalari tezliklari taqsimotini aniqlash qurilmasining sxematik diagrammasi.Modda pechkada bug’latilib,bug’ molekulalari pech devori tirqishi orqali vakuum li idishga chiqariladi. Molekulalar tirqich yaqinida nur yordamida kollimatsiyalanadi.Nur berilgan vaqtdagi molekulalar sonini sanaydigan datchik tomon yo’naltirilgan. Aylanuvchi silindr nurning ko’p qismini to’xtatadi. silindrdagi ko’rinmaydigan kichkina tirqishlar silindrning burchak tezligi bilan aniqlanadigan tezliklarning tor diapazoniga ega molekulalarni o’tishiga imkon beradi. Burchak tezlikning har bir katta qiymatida datchtkka yetib boradigan molekulalar sonini xisoblash tezlikning har bir diapazonidagi molekulalar sonini aniqlash imkonini beradi.

17-17-rasm. Molekula tezliklarining ikki xil temperaturalar T1 vaT2>T1 dagi taqsimoti. SHtrixlangan f(υ)dυ sohada dυintervalda yotgan molekulalar nisbiy sonini topish mumkin.O’rtacha tezlik va o’rtacha kvadratik tezlik lar eng katta ehtimolli tezlikdan kattadir.

17-17-rasmdagi f(υ) funktsiya tezliklar bo’yicha Maksvell-Bol tsman taqsimoti deyiladi.
N ta molekuladan iborat gazning dN molekulasi 𝝊 dan 𝝊Qd𝝊 oraliqda yotadi, bu yerda
dN= Nf(𝝊) d𝝊 17-35
ga teng. dN /N q f(𝝊) d𝝊 ning d𝝊 diapazonida shtrixlangan soxa ko’rsatilgan. Tezliklarning Maksvell-Bol tsman taqsimoti statistik mexanikani qo’llagan xolda olinishi mumkin. Natija
17-36
f(𝝊) maksimal bo’lgan eng katta ehtimolli 𝝊_max tezlik

O’rtacha kvadratik tezlik
kabi beriladi (17-21-formula). 17-37 formulani 17-21-formula bilan solishtirib, eng katta ehtimolli tezlik o’rtacha kvadratik tezlikdan bir oz kichik ekanligini ko’ramiz.