7-ma’ruza: Yumshoq dori shakllari. Surtmalarva ularni

7-ma’ruza:Yumshoq dori shakllari.
Surtmalarva ularni ishlab chiqarish texnologiyasi.
Gomogenizatorlar.
Reja

1. 
   Yumshoq dori shakllari (YuDSh), ya’ni surtma, liniment, krem, pasta va gellar, ularni TDV orasida tutgan o‘rni
   
2. 
   YuDShning ta’rifi, tavsifi va tasnifi.
   
3. 
   YuDSh tayyorlashda ishlatiladigan yordamchi moddalar
   
4. 
   YuDSh tayyorlashda ishlatiladigan asoslar va ularning tasnifi.
   

Tayanch so’z va iboralar: surtma, liniment, krem, pasta, gel, yordamchi modda, asos, gidrofob, gidrofil.
Ma’ruzaning maqsadi: Talabalarni yumshoq dori shakllari (YuDSh), ya’ni surtma, liniment, krem, pasta va gellar, ularni TDV orasida tutgan o‘rni, ta’rifi, tavsifi va tasnifi bilan tanishtirish. YuDSH tayyorlashda ishlatiladigan yordamchi moddalar va ularning tasnifi.
Ajratilgan vaqt - 2 soat.
Surtmalar (Unguenta) – yumshoq dori shakllari bo‘lib, asosan maxalliy ishlatish uchun mo‘ljallangan. Ularning dispers muhitlari shunday reologik (etarli qovushqoqlik, plastiklik va psevdoplastik) ko‘rsatkichlarga egaki, uning natijasida surtmalar belgilangan haroratda ham o‘zining turg‘unligini etarlicha saqlab qola oladi.
Surtmalar XI DF ga rasmiy dori shakllari ko‘rinishida kiritilgan bo‘lib, teriga, yaralarga va silliq qavatlarga surtish uchun mo‘ljallangan. Bugungi kunda barcha farmakologik guruhlarga mansub bo‘lgan dori moddalaridan surtmalar tayyorlash imkoniyati mavjud bo‘lib, ayniqsa antiseptik vositalar, sulfanilamidlar, gormon preparatlar, antibiotiklar, vitaminlar, zamburug‘larni davolashda ishlatiladigan dorilar asosida surtmalar ishlab chiqarish keng yo‘lga qo‘yilgan.
Disperstizimigako‘rayumshoqdorishakllarigomogen (qotishmalarvaeritmalar) vageterogen (suspenzion, emulsionvaaralash), konsistensiyasigako‘rasurtmalar, pastalar, kremlar, gellarvalinimentlargabo‘linadi.
Qo‘llanilishigaqarabsurtmalardermatologik, uretral, burun, ko‘z, rektalvavaginalsurtmalargabo‘linadi. Surtmalarnibundaytarzdatasniflanishiularnitexnologikvabiofarmatsevtiknuqtainazaridanbaholashuchunasosbo‘libxizmatqiladi, qaysikibunda, yaralarnisirtiniqoplashuchunmo‘ljallangansurtmalarniaseptiksharoitda, ko‘zuchunmo‘ljallangansuspenziontipdagisurtmalarniesadorivayordamchimoddalarnimaksimaldarajadadispersliginioshirganxoldatayyorlashnitaqozoetadi. Shuningdek, tanlangantexnologikjarayonbiofarmatsevtiknuqtainazardanhamto‘g‘ribo‘lishikerak.