7-mavzu: media maydon tuzilishi va ta`siri. Reja: Axborotlashgan jamiyat va media maydon tushunchasi

Odnoklassniki (OK.ru) Sayt yaratuvchisi Popkov Albert Mixaylovich, veb-dasturchi. 2006 yil 
martdan noyabrgacha loyiha sevimli mashg'ulot sifatida mavjud edi, dastlabki bosqichda barcha 
xarajatlar ijtimoiy tarmoq asoschisi tomonidan to'langan. - VKga tegishli rus ijtimoiy tarmog'i. 
2022-yil may holatiga koʻra, dunyodagi eng mashhur saytlar roʻyxatida. Loyiha 2006 yil 26 
martda boshlangan. Saytning o'z statistik ma'lumotlariga ko'ra, 2011 yil iyul holatiga ko'ra, 100 
milliondan ortiq foydalanuvchi, 2012 yil mart holatiga ko'ra 156 milliondan ortiq foydalanuvchi, 
2013 yil 1 yanvar holatiga ko'ra 205 milliondan ortiq foydalanuvchi, 2016 yilda 290 milliondan 
ortiq foydalanuvchi, 2017 yilda esa 330 milliondan ortiq foydalanuvchi. Mediascope Web Index 
ma'lumotlariga ko'ra, 2020 yil dekabr holatiga ko'ra birgina Rossiyadan oylik tashrif 45,9 million 
kishini tashkil etadi. 2017 yil dekabr oyida o'tkazilgan so'rov natijalariga ko'ra. VTsIOM, 
Rossiya Internet foydalanuvchilarining 19% Odnoklassniki akkauntlaridan har kuni/deyarli har 
kuni foydalanadi. 
Telegram 2013-yilda aka-uka Nikolay va Pavel Durovlar tomonidan ishlab chiqilgan. 2013-
yilning oktabr oyida Telegramda kunlik 100,000 foydalanuvchi bor edi. 2014-yil 24-martda esa 
Telegram oʻzida 35 million oylik va 15 million kunlik foydalanuvchisi borligini eʼlon 
qildi. 2014-yil dekabr oyida Telegram kunlik 1 milliard xabar yuboradigan 50 million 
foydalanuvchisi borligini va auditoriyasi haftasiga bir millionga koʻpayayotganini eʼlon qildi. 
2018-yil martida Telegram 200 millionlik oylik faol foydalanuvchiga erishdi. Oʻtgan yili, 2020-
yil aprel oyida 400 million faol foydalanuvchiga erishganligini maʼlum qildi. 2021-yil yanvar oyi 
esa bu koʻrsatkich 500 milliondan oshdi. Ushbu foydalanuvchilar oʻsishi sababli esa 
Telegram Sentabr oyida maʼlumotlar saqlash formatini int32’dan int64’ga oʻtkazdi. Bu esa eski 
versiyalarni qoʻllab-quvvatlashni toʻxtatish majburiyatini hosil qildi va Dekabr oyida eski 
versiyalar ishlashdan toʻxtadi. 2013-yil 14-avgustda iOS kompaniyasi Apple foydalanuvchilariga 
„Telegram“ dasturini taqdim qildi. Shu yili 22-avgustda esa Android foydalanuvchilari bu 
dasturda foydalana boshlashdi. Telegram dasturi MTProto protokoli asosida ishlaydi. 
Telagram messenjeri obligasiyalar sotish orqali 1 milliard dollarlik sarmoya jalb qildi. 
Durovning maʼlum qilishicha, Telegramʼning asosiy maqsadi kelajakda oʻnlab yillar yoki asrlar 
davomida insoniyatga xizmat qilishi mumkin boʻlgan moliyaviy barqaror loyihaga aylanish 
boʻlib, 1 milliard dollar sarmoyaning jalb qilingani ushbu maqsadga erishish yoʻlidagi yana bir 
qadam boʻlgan. Investorlar orasida BAAning „Mubadala Investment Company“ hamda „Abu 
Dhabi Catalyst Partners“ kompaniyasi bor. 
Telegram dasturi 2021-yil mart oyida cheksiz foydalanuvchilarni qoʻshgan holda muloqot qilish 
imkonini beruvchi ovozli chatni taqdim etdi. Iyul oyida esa 30 kishiik videokonferensiyasida har 
bir ishtirokchi oʻz ekranidan skrin koʻrsata olish imkoniyatiga ega boʻldi. Avgust oyi oxirida esa 
Telegram Ovozli va Video chatlarni Jonli efirlar deya nomladi. Sentabr oyidagi yangilanishda 
esa Jonli efirlarni yozib olish imkoniyatini ham taqdim etdi. 2022 -yil mart oyida telegram yana 
bir yangilanishni eʼlon qildi. Bunda koʻra telegram botlarini yaratishda yangi dasturlash tili 
(JavaScript) qoʻshildi. Endi telegram botlar saytlardan deyarli farq qilmaydi deb xabar 
qiladi telegram oʻr rasmiy saytida. Bundan tashqari telegram yangi emojilar, stikerlar va 
toʻgʻridan toʻgʻri kanallar va guruhlardagi postlarni telegramdan chiqmagan xolatda boshqa 
tillarga tarjim qilish imkoniyati ham yaratdi. 
2022-yil 21-iyun kuni Telegram foydalanuvchilari soni 700 milliondan oshganini eʼlon qildi va 
shu munosabat bilan Telegram Premium obunasini eʼlon qildi. 
Telegram Premium obunasi oʻz ichiga bir qancha qulayliklarni jamlaydi. Shu jumladan, 
oʻzaro har birining hajmi 4 GB gacha fayl(video, audio, tasvir va boshqa) lar almashinish 
imkoniyati, katta tezlikda fayllar yuklanishi, xabarlar tarkibidagi bejirim animatsion emojilar, 1 
000 ta gacha (oddiy versiyasida 500 ta gacha) kanallarga va katta guruhlarga aʼzo boʻla olish, 20 
ta gacha chatlar jildlari, 10 ta gacha (oddiy versiyasida 5 ta gacha) qadalgan chatlar, 400 ta gacha 

---

(oddiy versiyasida 200 ta gacha) saqlangan animatsiya (gif) lar, "Oʻzingiz haqingizda " 
boʻlimida uzunroq tavsif, ovozli habarlarni matn shaklida qabul qilish, noyob stikerlar va 
reaksiyalar jamlanmalari, nikneym oxiridagi premium belgisi va boshqa koʻplab funksiyalar. 29- 
avgust 2022-yil holatiga koʻra Telegram rasmiy saytidan yuklab olingan ilovasi uchun premium 
obuna narxi bir oyga 3.99 AQSH Dollarini tashkil qiladi. 
Global kompyuter tarmog’ining keng tarqalgan umumiy tuzilish chizmasi 1-rasmda keltirilgan 
ko’rinishga ega. Bunda: S (switch) - kommutatorlar, K - kompyuterlar, R (router) - 
marshrutizatorlar, MUX (multiplexor) 
-multipleksor
, UNI (User-Network Interface) 
foydalanuvchi -tarmoq interfeysi va NNI (Network-Network Interface) – tarmoq-tarmoq 
interfeysi, PBX - ofis ATSi va kichkina qora rangli to’rtburchakchalar esa DCE qurilmalari, 
ya’ni modemlardir. Bunday tarmoq alohida ajratilgan aloqa kanallari asosida quriladi. Aloqa 
kanallari 
kommutatorlar 
– S, 
yordamida 
birlashtiriladi. 
Bu 
kommutatorlar paketlarni kommutatsiyalash markazlari (PKM) deb ham ataladi, ya’ni ular aynan 
paketlarni kommutatsiyalashni amalga oshiradilar. 
Global kompyuter tarmog`i. Internetning yaratilish tarixi.