7-mavzu: p arametrli sikl operatorlari. B reak, continue va goto operatorlari

A
ABC
ABCDE
ABCDEFG 
… 
n lines 
Quyidagi dastur yuqorida ko`rsatilgan namunaning belgilarini yaratish uchun 
joylashtirilgan sikllardan foydalanishni izohlab beradi: 
3-dastur 
//Print design
#include< iostream.h > 
#include  
void main( )
{ 
int n,i,j,space;
char ch;
clrscr( );
cout<<"Enter the value of n < = 1 3\n\nU;
cin >> n;
cout << "\nDesired Pattern is\n\nU;
4
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (288-289 betlar) 

---

for(i=l;i< =n;+ +i)
5
{ 
for(space = 1 ;space < = n-i; + + space)
cout<< ' ';
ch = 'A'; 
for(j=l;j< =2*i-l;+ +j)
{ 
sout<ch+ +; 
} 
cout<} 
getch( ); //freeze the monitor 
} 
Output 
Enter the value of n < = 13
9
Desired Pattern is 
A 
ABC 
ABCDE 
ABCDEFC 
ABCDEFCHI 
ABCDEFCHIJK 
ABCDEFCHljKLM 
ABCDEFCHIJKLMNO 
ABCDEFCHIJKLMNOPQ 
Misol:. V= sink
3
+67I , I=x
3
+1, 1≤X≤14, h
x
=1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (289-bet) 
#include
 
#include
 
using
 
namespace
 std; 
int
 main() 
{ 
 
double
 v,i; 
int
 x; 
 
for
 (x=1; x<=13; x++) 
 
{ 
 
 
i=pow(x,3)+1; 
 
 
v=sin(pow(k,3)+67*i; 

cocout<<
"x="
<
"i="
<
"v="
<
} 
} 

---

 
 
 
 
 
Sikllarni taqqoslash 
C++ da siklni tanlash kriteriyasi biroz ixtiyoriy. Qaysi sikldan foydalanish 
doimiy, o`zgarmas qoidalarga qaraganda ko`proq uslubning masalasi hisoblanadi. 
Siz aslida deyarli har qanday vaziyatda istalgan sikl turlarini ishlatishingiz mumkin. 
Siz dasturingizni rioya qilish uchun eng aniq va oson qiladigan turni tanlashingiz 
kerak. 1 – jadvalda C++ dagi sikllarning taqqoslanishi keltirilgan.
6
7.1 – jadval. C++ da sikl nazorat tuzilmalarining taqqoslanishi. 
№ 
For sikli 
While sikli 
do-while sikli 
 
For 
sikli 
siklning 
boshida baholanadigan 
holatga 
qarab 
blok 
operatorini bajarish va 
takrorlash 
uchun 
foydalaniladi. Misol_:_int_i_=_1;_while(i_<_=_5)_{_sum_=_sum_+_i;_+_+i;_}_do-while'>Misol_:_int_i;_for(i-1;_i<_-5;_+_+i)_{_sum_-_sum_+_I;_}_While'>Misol: 
int i;
for(i-1; i< -5; + +i)
{
sum - sum + I;
} 
While 
sikli 
siklning 
boshida 
baholanadigan 
holatga 
qarab 
blok 
operatorini bajarish va 
takrorlash 
uchun 
foydalaniladi. Misol: 
int i = 1;
while(i < = 5)
{
sum = sum + i;
+ +i;
} 
do-while 
sikli 
siklning 
boshida 
baholanadigan 
holatga qarab blok 
operatorini bajarish 
va takrorlash uchun 
foydalaniladi. Misol: 
int i = 1;
do
{ sum = sum + i;
++i;
} while(i < = 5); 
 
O`zgaruvchi 
qiymati 
siklning 
boshida 
initsializatsiyalashtirilad
i 
(joriy 
etiladi) 
va 
holatda foydalaniladi. 
O`zgaruvchi 
qiymati 
siklning boshida yoki 
sikldan 
oldin 
initsializatsiyalashtiriladi 
va holatda foydalaniladi. 
O`zgaruvchi qiymati 
sikldan 
oldin 
initsializatsiyalanadi 
yoki siklning ichida 
belgilanadi 
va 
holatda foydalaniladi. 
 
Holatning 
(shartning) 
qiymatini 
o`zgartirish 
yoki 
o`zgaruvchining 
qiymatini oshirish uchun 
bayonot 
(operator) 
siklning 
boshida 
beriladi. 
Holatning 
(shartning) 
qiymatini 
o`zgartirish 
yoki 
o`zgaruvchining 
qiymatini oshirish uchun 
bayonot 
(operator) 
siklning ichida beriladi. 
Holatning (shartning) 
qiymatini o`zgartirish 
yoki o`zgaruvchining 
qiymatini 
oshirish 
uchun 
bayonot 
(operator) 
siklning 
ichida beriladi. 
 
Holat qiymati yolg`on 
bo`lganda blok operatori 
bajarilmaydi. 
Holat qiymati yolg`on 
bo`lganda blok operatori 
bajarilmaydi. 
Holat 
qiymati 
yolg`on 
bo`lganda 
blok 
operatori 
bajarilmaydi, 
lekin 
holat 
qiymatidan 
6
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (290-bet) 

---

mustaqil 
ravishda 
hech bo`lmaganda bir 
marta bajariladi. 
 
forsikliodatda 
ko`p 
dasturchilar tomonidan 
foydalaniladi. 
while sikli ham ko`pgina 
dasturchilar 
tomonidan 
keng foydalaniladi. 
do-while sikli holat 
siklning 
oxirida 
tekshirilishi 
kerak 
bo`lgan bazi hollarda 
foydalaniladi. 
Boshqaruv strukturalarida break, continue va goto operatorlari 
C++ da so`zsiz o`tishni bajaruvchi to`rtta operator mavjud: return (qaytish), 
goto (borish), break (tanaffus) and continue (davom etish). Return va goto 
operatorlari dasturning istalgan erida foydalanilishi mumkin. Break va continue 
operatorlari sikl bayonotlarining istalgani bilan birgalikda foydalaniladi. Oldinroq 
takidlab o`tilganidek, break bayonotini switch bayonoti bilan foydalanishingiz 
mumkin. Xuddi sikldan chiqishday, siz standart kutubxona funksiyasi exit( ) dan 
foydalanib dasturdan chiqishingiz mumkin. Keling chiqish operatorlari: break, 
continue va goto ni kutubxona funksiyasi exit( ) bilan birgalikda muhokama 
qilamiz.
7
Break operatori 
U normal test holati siklini aylanib chiqib sikldan nazoratni jo`natadi. SHunday 
qilib bu o`tish bayonoti hisoblanadi. Biz allaqachon switch operatorlarida tematik 
belgilarni ajratish uchun break bayonotidan foydalangan edik. Sikl ichida break ga 
duch kelinganda sikl to`xtaydi va nazorat sikl tanasining keyingi operatoriga 
(bayonotiga) o`tadi. Agar break operatori joylashshshtirilgan sikl tuzilmasida paydo 
bo`lsa, u qaysi siklda ko`rsatilgan bo`lsa o`sha sikldan chiqishga sabab bo`ladi. 
Bu 7.2-rasmda berilgan grafik orqali ko`rsatilgan: 
 
7.2-rasm. Sikl ichida break operatorining ishlashi 
Misol uchun, quyidagi dastur break operatorining ishlatilishini ko`rsatadi. 
4-dastur 
//illustration of break statement
#include < iostream.h > 
#include  
void main( )
7
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (290-291betlar) 

---

{ 
int numl,num2;
do
{ 
clrscr( );
cout <<"Enter two integers\nH;
cin>>numl >>num2;
if(num2 = = 0) 
break; 
else 
cout << "\nWe can divide " << numl <<" by " << num2 << endl; 
cout << "\nPress any key to continue ...... \n";
getch( ); //freeze the monitor
8
}while (num2); 
} 
4-dasturda agar foydalanuvchi 0 kabi ikkinchi son kiritsa, nolga bo`lish mumkin 
masligi sababli, break bayonoti siklni zudlik bilan to`xtashiga sabab bo`ladi. Biz 
aslida bo`lishni amalga oshirmaymiz lekin agar shunday qilganimizda ham 
bo`luvchi nol bo`lgan holda break bizni qutqaradi. 
Oldin takidlaganimizdek break sizni faqatgini qaysi konstruksiyaga kiritilgan 
bo`lsa o`shandan olib chiqadi. Agar siklning ichida switch bo`lsa switch dagi break 
sizni faqatgina switch dan olib chiqadi, sikldan emas. Siz aytishingiz mumkin 
sikldan keyin sikl o`zgaruvchisini shunchaki tekshirish orqali break bayonotini 
uchratishi mumkin (unga kirishdan oldin e’lon qilingan holatda). 
8
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (291-292betlar) 
#include
 
#include
 
using
 
namespace
 std; 
int
 main() 
{ 
 
double