7-mavzu. Yevropa mutaffakkirlari: Platon,Boesiy,R. Dekart,D. Yumlarning falsafaga oid qarashlarining qiyosiy tahlili

Anitsiy Manliy Severin Boesiy (480-525) antik ilm-fanni lotin dunyosiga tanitish maqsadini qo'ygan. Boesiy shu maqsadda qomusiy fanlar sirasiga kiruvchi yettita fanga oid antik manbalarni tarjima qiladi, ularga sharhlar yozadi. Uning bu xil asarlaridan "Arifmetika haqida", "Musiqa haqida" nomli risolalari bizga qadar yetib kelgan. Boesiy Aristotel va Platon asarlarini to'la lotin tiliga tarjima qilish, ularni sintezlash maqsadini ham qo'ygan. Lekin uning bu maqsadi amalga oshmay qolgan: faylasuf davlatga xiyonat qilganlikda ayblanib qamoqqa olingan va keyin qatl qilingan. Uning do'sti Kassiodorning e'tirofiga ko'ra, Boesiy qadim yunon allomalari kuchi bilan yaratilgan san'at va ilmlarning barini Rimga ona tilida o'qish imkonini yaratgan . Albatta, bu kabi e'tirofga loyiq ko'rilgan olimning boshqa sohalarga, jumladan, grammatika va ritorikaga oid asarlar ham yaratgani, ularning o'z davrida ahamiyatli bo'lganini taxmin qilish mumkin. Zero, uning "Musiqa haqida" nomli asarida antik olimlarga tayanib bildirilgan original qarashlari o'z vaqtida juda mashhur bo'lgani, musiqa nazariyotchilari tomonidan mo'tabar manba sanalgani shunday o'ylashga asos beradi.

Rene Dekart(1596-1650) yashagan.

Rene Dekart (1596-1650-yy)fransuz faylasufi,matematik va tabiatshunos olim.Asarlari:”Metod haqida mulohazalar”,”Metafizik fikr mulohazalar”,”Dastlabki falsafa”,”Aqlni boshqarish qoidalari”.Ta’limoti:matematika tabiatshunoslik sohasida bir qancha kashfiyotlar qilgan.Dekart falsafiy fikrlashiga ko’ra dualist bo’lgan.Uning fikricha butun olamning asosini nomoddiy va moddiy substansiya tashkil etadi.Har ikkalasini ham oliy substansiya,ya’ni Xudo yaratgan.Lekin inson aqli uni bilishga ojizdir.Bilish masalasida Dekart doim shubhani birinchi o’ringa qo’yadi.Avval Shubha paydo bo’ladi keyin boshqa jarayonlar .Shubha haqiqatga erishishdagi muhim va zaruriy bosqichdir deb hisoblagan.U Xudo borligiga ishongan,haqiqatni iymon orqali qabul qilish kerak,inson ruhi tana bilan birga yo’q bo’lib ketmaydi va Xudo borligi uchun u mavjuddir,ammo kofirlarni hech qachonbunga ishontirib bo’lmaydi.

Devid Yum(1711-1776) yashagan.