7-sinf fizika darsligi asosida 27-mavzu: Og‘irlik kuchi


Download 0.76 Mb.
Sana26.12.2022
Hajmi0.76 Mb.
#1067443
  • 7-sinf fizika darsligi asosida 27-mavzu:
  • Og‘irlik kuchi
  • Yer yuzidagi jismlar nima sababdan Yerga tortiladi? Ular uchun ham butun olam tortishish qonuni o‘rinlimi?
  • Bunda jism va Yer orasidagi masofa miqdori sifatida Yer sharining radiusi r = 6,4 · 106 m olinadi.
  • m = 1 kg massali jism bilan M = 6 · 1024 kg massali Yerning tortishish kuchini topaylik:
  • Demak, 1 kg massali jism va Yer bir-birini 9,8 N kuch bilan tortadi.
  • Nyutonning uchinchi qonuniga binoan jism Yerga qanday kuch bilan tortilsa, u Yerni o‘ziga shuncha kuch bilan tortadi.
  • Massasi juda katta bo‘lgan Yer uchun 9,8 N kuch ta’siri sezilmaydi.
  • Demak, bunday holatlarda biz faqat Yerdagi jismlarning Yerga tortilishi haqida gapirishimiz mumkin.
  • Nyutonning ikkinchi qonuniga binoan Yerga tortilish kuchi ta’sirida jismning olgan tezlanishi:
  • Demak, 1 kg massali jism Yerning tortish kuchi ta’sirida 9,8 m/s2 ga teng bo‘lgan tezlanishga ega bo‘ladi.
  • Ixtiyoriy massali, masalan, m = 8 kg yoki 25 kg massali jismlar Yerga qanday kuch bilan tortiladi?
  • Bu kuch ta’sirida ular qanday tezlanishga ega bo‘ladi?
  • Demak, jismning massasi qancha bo‘lishidan qat’i nazar Yerga tortilish kuchi natijasida a tezlanishning kattaligi bir xil, ya’ni 9,8 m/s2 ga teng ekan.
  • Biz bu tezlanishni erkin tushish tezlanishi deb atab, uni g harfi bilan belgilagan edik.
  • Aslida, biz bu mavzuda erkin tushish tezlanishining qiymatini keltirib chiqardik.
  • Jismni Yerga tortib turuvchi kuchni og‘irlik kuchi deb ataymiz va Fog‘ tarzida belgilaymiz.
  • Nyutonning ikkinchi qonuni formulasidagi a tezlanishni g erkin tushish tezlanishi bilan almashtirib, m massali jismning og‘irlik kuchini quyidagicha ifodalash mumkin:
  • Jismning Yerga tortilish kuchi og‘irlik kuchi deb ataladi.
  • (3) formula jismning og‘irlik kuchi bilan massasi orasidagi bog‘lanishni ham ifodalaydi.
  • Bu formula kg hisobida olingan jism massasidan N hisobida olingan og‘irlik kuchi Yer sirtida 9,8 marta katta ekanligini ko‘rsatadi.
  • Masala yechish namunasi
  • Ko‘prik ustida turgan massasi 10 tonna bo‘lgan yuk mashinasining og‘irlik kuchini toping.
  • Mashina ko‘prikka qanday kuch bilan ta’sir etadi?

Download 0.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling