8- adabiyot. 1-Nazorat ishi: Insho yozish. Kuntug'mish va Xolbeka timsollariga tavsif

8-«__» ________________________________ Ona tili. Nazorat ishi:

Yurtimizning Jizzax viloyatidagi Oyqor tog‘ida eng noyob hayvonlardan sanalgan qo‘ng‘ir va jigarrang ayiqlar yashaydi. Ular bir-birini hid bilish hissi yordamida topadi. Qo‘ng‘ir ayiqning hid bilish va eshitish qobiliyati kuchli. Daraxt tanasi va yirik butalarga ishqalanib, hidini qoldiradi. Bu belgilar hududiy nizolarning oldini olishda asqotadi.

Bahaybat qo‘ng‘ir ayiqqa duch kelgan har qanday odamni qo‘rquv bosadi. O‘ziga xos fe’l-atvorga ega. Yassi burni va o‘tkir tirnoqlaridan hech bir raqib qochib qutulolmaydi. Qalin mo‘ynasi, teri ostidagi yog‘i uni qahraton sovuqdan saqlaydi. Vazni og‘ir bo‘lsa-da, tez yuguradi. Vahshiyligi harakatlaridan shundoqqina sezilib turadi. Mustahkam jag‘lari bilan daraxt shoxlari, buta va poyalarni osongina g‘ajiydi, yemak tanlab o‘tirmaydi. Och qolsa, o‘z zurriyodi bo‘lgan ayiqchalarni ham ayab o‘tirmaydi.
Ona ayiq esa kichkintoylarini mehr bilan parvarishlaydi. U jonini xatarga qo‘yib bo‘lsa ham bolalarini himoya qiladi. Ularni yolg‘iz tashlab ovga ketmaydi. Chunki do‘st bilan dushmanni farqiga bormaydigan ayiqchalar hayoti xavf ostida qoladi-da.
Tevarak-atrof oppoq qor bilan qoplangan qishda bolalarini omon saqlash va boqib katta qilish ona ayiq uchun katta yutuq. 

1. 
   Matndagi fe’l kesimlarni ajratib yozing. _____________________________________ ________________________________________________________________________
   
2. 
   Ot kesimlarni yozing _____________________________________ ____________ ________________________________________________________________________
   
3. 
   Matndagi kesimlarni sodda va murakkab kesimlarga ajrating
   

Sodda kesimlar Murakkab kesim
____________________ ___________________________________
____________________ ___________________________________
____________________ ___________________________________
____________________ ___________________________________
____________________ ___________________________________

4. 
   Qo‘ng‘ir ayiqning hid bilish va eshitish qobiliyati kuchli. Gapning egasini toping va u qaysi so’z turkumi bilan ifodalanganini ayting? ______________ _________________ ______________________________________________________________________
   
5. 
   Qaysi o’rinda tire yozuvdan yushirilib qoldirilgan? ____________________________ ______________________________________________________________________
   
6. 
   Ega ishtirok etmagan gapni toping va uni egasi ma’lum, umumlashgan va egasiz gaplar sifatida tavsiflang______________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________________
   
7. 
   Bog’lamalar bilan ifodalangan murakkab ot kesimni toping______________________ ______________________________________________________________________
   
8. 
   Matndan birikma va ibora bilan ifodalangan murakkab kesimli gapni topib ko’chiring _________________________________________________________________________________________________________________________________________________
   
9. 
   Matndan gap bo’laklari sifatida tahlil qilinmaydigan so‘zlarni yozing _____________ _________________________________________________________________________
   
10. 
    Hayvonlar nomi qatnashgan maqollarga misollar yozing: _______________________ _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________