8 – сонли маъруза матни. Мавзу: Автомобил йўл қопламасига ёзги ва қишги мавсумда хизмат кўрсатувчи машиналар иш жараёни ва ҳисоби


Download 494.06 Kb.
bet1/2
Sana25.03.2023
Hajmi494.06 Kb.
#1294730
  1   2
Bog'liq
ер казиш 8


8 – сонли маъруза матни.

Мавзу: Автомобил йўл қопламасига ёзги ва қишги мавсумда хизмат кўрсатувчи машиналар иш жараёни ва ҳисоби.


Таянч сўзлар: супринди, шётка туки, форсунка, намлари.

Режа:

  1. Ёз мавсумида ишлатиладиган машиналар.

  2. Супириш-йиғиштириш машинасининг техник-механик кўрсаткичлари.

  3. Қиш мавсумида ишлатиладиган машиналар.

  4. Қартозалагичдан фойдаланишдаги теник-механик кўрсаткичлар.

Ёз мавсумида йўл хизматини бажариш учун сув сепиш ва ювиш, супириш, ва йиғиштириш машиналари, йўл шёткалари, йўл қопламасини белгилаш ва бўяш, ариқ тозалаш, ўтни ўриш, чакалакларни ва дарахтни кесиш жихози, оточинани чегаралаш брусларини ўрнатиш, дарахтларни экиш учун чуқур қазиш ва бошқа машиналар қўлланилади.


Сув сепиш ва виш машиналари асосан барқаларлаштирилган қопламаларни механизациялаштирилган сув сепиш ва ювиш учун қўлланилади; шунингдек йўл сатхига ёпишиб қолган суприндидан, тозалаш, кўкаламликларни суғариш, ёнғинни ўчириш ва қиш мавсумида махсус ағдарма ёрдамида қордан, тозалаш учун хам қўлланилади Вазифаси бўйича бу машиналар ювувчи, сув сепувчи ва суғориш-ювиш тўрларига бўлинади; уларни автомобил шассисига ўрнатилади ёки автомобил ва тракторларга тиркама ва яримтиркама шаклида ясалади.
Вазифасидан қатъий назар сепиш-ювиш машиналари бир хил тамойил тузилиш схемасига эга (1-расм).

Кувурлар тизими сўриш ва босимли қисмларга ажратилган. Сув цистернадан 6 ва сувни тўхтатиш учун ўрнатилган кран 5 орқали марказдан қочирма насосга келади. Базавий машинанинг двигателидан харакатланувчи насос, сув оқимини хосил қилиш учун каллакла 1 ўрнатилган қувур узатмага 7 сувни босим остида узатади. Хохланган каллакка сувни узатишни тўхтатиш учун уч харакатли кран 2 ўрнатилган. Ундан ташқри босим қувурларида, ёнғинга қарши курашиш шлангларини ўрнатиш учун вентиллар 3 ўрнатилган. Сув сўриш қувури орқли сув узатиш тизимидан ёки ховузлардан тўлдирилади. Цистернанинг хажми 4000¸10000 литрга тенг.


Сепиш-ювиш машинаси иш бажариши учун машинани харакатлантириш

ва марказдан қочирма насосни ишлатиш учун


қувватлар керак бўлади.
Бунда - машинанинг оғирлиги, Н; - машинанинг ишчи тезлиги, м/с; - ғилдиракни думалашига қаршилик коэффициенти; - йўлнинг бўйлама қиялиги; - машина трансмиссиясининг, ФИКи; - насоснинг узатиши, м3/сек; - насос хосил қиладиган босим, Па; - двигателдан насосгача узатмани ФИКи; - насоснинг ФИКи.
Иш бажариш учун машина двигателининг қуввати сарфландиган қувватлардан кўп бўлиши керак:

Сепиш-ювиш машинанингундан фойдланишдаги соатбай иш унуми

бунда - цистернанинг хажми, л; - цистерна бўшатишдаги бир циклнинг вақти; - сувни солиштирма срфланиши, л/м2 (ювишда – 1 л/м2, суғоришда – 0,25 л/м2).

бунда - ювиш ёки суғоришдаги битта цистернадан сувни тўкиш вақти ( - машина харкатини текислигини ифодаловчи коэффициент, тунда ишлашда , манёврлар кўп бўлгани учун кундузи ишлашда ; В –ювиш ёки суғоришда қамаш эни, м; м/с – машинанинг ишчи тезлиги; - цистернани сув билан тўлдириш вақти ( - цистернани 1 м3 хажмини тўлдиришга керак бўлган вақт); - иш жойидан цистернани тўлдиришга бориб келишлар (маневрларни хам хисобга олган холда)га сарфланадиган вақт; - шлангларни ўрнатиш, бўшатиб олиш каби ёрдамчи ишларга сафланадиган вақт.
Супириш-йиғиштириш машиналари барқарорлаштирилган қопламаларни тозалаш учун қўлланилади ва қуйидаги турларгабўлинади: супирувчи, юзани тозалаб суприндини ён томонга сурувчи; супирувчи-йиғиштирувчи, суприндини йиғиб юздан кўтириб олувчи; махсус йиғиштирувчи метал ва бошқа нарсаларни йиғиб олиб кетувчи.
Супириш ва супириш-йиғиштириш машиналари йўл қопламасига таъсири бўйича шёткали, вакуум-пневматик, шётка-вакуумли омихти турларга бўлинади энг кўп тарқалган шёткали ва омихта харакатли машиналар чангсизлантириш услуби бўйича намли чангсизлантирувчи – йўл қопламасини намлаш билан ва шёткани иш бажариш худудидан сўриб олиб қурук чанг сизланти рдиган турларга бўлинади суприндини бункерга элтиш бўйича механик транспортлаш ва пневматик турларга ажратилади.
Ишчи ъзолрни базавий машинанинг двигателидан қувват олиш, қутиси, тарқатиш қутиси ва кардан валлари орқали харакатлантирилади. Ён шёткалар, ишчи аъзоларни кўтариш ва тушириш ва контейнерларни тўкиш гидравлик узатмага эга намлаш тузими иккита туташган бак, сув насоси, қувурлар ва сувни пуркаси учун тўртта форсункалардан иборат. Бош шётка билан йиғиштириладиган худудни намлаш учун олдинги бамперни остида иккита форсунка ва ён шёткалар худудида иккита форсунка ўрнатилган.
Супириш-йиғиштириш машинасининг ишлаш тамойили қуйидагича: намланган худуд тасмасидан цилиндрик шётка чанг ва суприндини, йиғиб олади ва уни лоток шёткасига йўналтиради, лоток шёткаси суприндини сўриш соплосига улоқтиради, у ердан супринди суриш енги орқали бункерга йўналтирилади (2-расм). Сўриш соплосида супринди иккинчи маротаба намланади. Бункерга кириб супринди тезлигини йўқотди ва тўсин деворга урилади, натижада йирик супринда ажралиб чиқади. Хаво вентиляторга кираверишдаги сеткада пировард тозаланади.

2 – расм. Супириш-йиғиштириш машинасининг пневматик схемаси.


1 – шётка; 2 – сўриш енги; 3 – урилиш девори; 4 – бинкер; 5 – вентилятор; 6 – хаво чиқариш енги.

Вентилятордан ўтган хаво машина кузовининг олдинги қисмидан хавога чиқариб юборилади.


Намлаш билн ишлайдиган машинанинг қуввати (кВт):

бунда - бош шётка изатмасининг қуввати, кВт; - лоток шёткасининг узатмасини қуввати, кВт; - механик еки пневматик конвеер узатмасининг қуввати, кВт; - намлаш тизими насосининг қуввати, кВт; - машинани харакатланиши учун керак бўлгн қувват, кВт.
Пневматик чангсизлантиришли машинанинг қуввати

бунда - машинанинг пневматик тизимии ишлши учун керак бўган қувват.
Бош шёткани узатмасини қуввати

бунда - йўл қопламаси билан туклар орасидаги ишқаланишни енгишга сарфланадиган қувват; - тукни деформациясига сарфланадиган қувват; - хаво қаршилигини енгишга сарфланадиган қувват; - супринди зрраларини йўлдан олишга сарфлндиган қувват.
Суприндини йўлдан ажратиб олиш асосан ткни тикланишидаги қисман ажраладиган энергия хисобига бажарилади деб, хисоблашларда ва ларни хисобга олмаслик мумкин (хаво қаршилиги жуда кичик).
Шётка тукларини йўл сатхига ишқаланишини енгишга сарфланадиган қувват:

бунда р – деформацияланган тукни йўл сатхига тираш кучи, Н; - сатхга тукни ишқаланиш коэффициенти (кўп углеродли сим учун) , кам углеродли сим учун ; - машинанинг харкат тезлиги, м/с; - тун симининг учини уранма тезлиги, м/с; - двигателдан шёткагача узатманинг ФИКи.
Шётка тукини тираш кучини хисоблаш учун империк формуладан фойдаланилади

бунда d ва Rc – шётка симини диаметр ва радиуси, м ; - симни эркин узунлиги, м; Е –тук материалининг эзилувчанлик модули, П (пўлат сим учун ); - сим кесимининг инерция моменти, м4;

Download 494.06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling