8-Amaliy mashg’ulot: Mavzu: To’g’ri chiziq va tekislikning parallelligi. Ikki tekislikning o’zaro parallelligi. Ikki tekislikning kesishuvi. Ishdan maqsad

8-Amaliy mashg’ulot:

Mavzu: To’g’ri chiziq va tekislikning parallelligi. Ikki tekislikning o’zaro parallelligi. Ikki tekislikning kesishuvi.

Ishdan maqsad: Talabalarda to’g’ri chiziq va tekislik haqida tushunchalarni rivojlantirish va ularga oid masalalarni ishlash bo’yicha ko’nikma va malakalarni shakllantrish.
Masalaning qo’yilishi: Tinglovchi variant bo’yicha berilgan masalani A4 format qog’ozida kerakli asboblar yordamida bajarishi lozim.
Ishni bajarish uchun namuna
1-masala. P tekislikka ixtiyoriy olingan D nuqta orqali o’tuvchi parallel to’g’ri chiziq o’tkazish talab qilinadi

(1- shakl).

Echish:

1. 
   P tekislikda ixtiyoriy MN (M1N1, M2N2) to’g’ri chiziq chizamiz.
   
2. 
   D nuqta orqali MN (M1N1, M2N2) kesmaga parallel qilib m (m1, m2) to’g’ri chiziq o’tkazildi.
   
3. 
   Tekislikda olingan to’g’ri chiziqning bir nomli proektsiyalari kesma proektsiyasiga parallel, ya’ni m1 // M1 N1, m2 // M2 N2.
   

1-shakl

2-masala. Berilgan uchburchak DEF (D₁E₁F₁ va D₂E₂F₂) tekislikka K (K₁, K₂) nuqtadan o’tuvchi parallel tekislik qurilsin (2- shakl).

Echish:

1. 
   K nuqta orqali a//DE va b//DF to’g’ri chiziqlar o’tkazamiz:
   
2. 
   D1E1 ga parallel a1 gorizontal proektsiya o’tkazamiz
   
3. 
   D2E2 ga parallel a2 frontal proektsiya o’tkazamiz
   
4. 
   D1F1 ga parallel b1 gorizontal proektsiya o’tkazamiz
   
5. 
   D2F2 ga parallel b1 gorizontal proektsiya o’tkazamiz
   

Qurilgan a va b tekislik (a ∩ b) DEF tekisligiga parallel, ya’ni kesishgan a va b to’g’ri chiziqlar mos ravishda DEF uchburchak tekisligining kesishgan DE va DF tomonlariga parallel.

2- shakl
3-masala. Izlari bilan berilgan R (R₁, R₂) tekislikka K nuqtadan o’tuvchi parallel P (P₁, P₂) tekislik izlari qurish talab etilsin (3- shakl a va b ).

Echish:

1. 
   K nuqta orqali h (h₁, h₂) gorizontal o’tkazamiz, ya’ni h₁ ni tekislikning R₁ iziga parallel, h₂ – esa X o’qiga parallel qilib o’tkaziladi va shu tekislikning N (N₁ i N₂) frontal izi topiladi.
   
2. 
   N₂ orqali tekislikning P₂ izi R₂ izga parallel, izlarning uchrashish nuqtasi R_x orqali esa tekislikning P₁ izini R₁ ga parallel qilib o’tkazamiz.
   
3. 
   So’ng R tekislikka parallel P tekislikni qurish uchun f (f₁, f₂) frontal qo’llanilgan (3 shakl b).
   

a) b)

3 shakl