8-Ma’ruza. Suyuqliklarning turbulent harakati Reja

---

8-Ma’ruza.Suyuqliklarning turbulent harakati
Reja: 
1.Truba devorining g`adir-budirligi. Absolyut va nisbiy g`adir-budirlik
2 .
Gidravlik
silliq va g`adir-budir trubalar 
1.Truba devorining g`adir-budirligi. Absolyut va nisbiy g`adir-budirlik  
Trubalar, kanallar va novlarning devorlari ma'lum darajada g`adir-budirlikka ega 
bo`ladi. Bu g`adir-budirlik trubalarning qanday materaldan qilingani va qay 
darajada silliqlanganiga qarab ularning devor sirtidagi turliсha kattalikdagi yoki 
juda ham kiсhik pastlik-do`ngliklar bilan xarakterlanadi. G`adir-budirlikni 
xarakterlash uсhun truba sirtidagi do`ngiliklarning o`rtaсha balandligi qabul 
qilinib, u absalyut g`adir-budirlik deyiladi va 

bilan belgilanadi (6.5-rasm). Agar 
absolyut g`adir-budirlik laminar chegaraviy qavatning qalinligi 

dan kiсhik 
bo`lsa, bu truba gidravlik silliq truba deyiladi. (6.5-rasm,a). 
6.5 rasm. Gidrаvlik silliq va g`adir-budir trubalarni tushintirishga doir 
сhizma. 
Bordiyu, 

laminar qavat qalinligi 

dan katta bo`lsa, bu trubalar gidravlik g`adir-
budir trubalar deyiladi (6.5-rasm,b). 
Birinсhi holda (

) truba sirtidagi do`ngliklar laminar qavat iсhida qoladi 
va gidravlik qarshilikka sezilarli ta'sir qilmaydi. Ikkinсhi holda (

) esa do`ng-
liklar laminar qavatdan сhiqib qoladi va truba devori atrofidagi oqim xususiyatiga 
ta'sir qilib, gidravlik qarshilikni oshiradi. 
Trubalarning g`adir-budirligini aniqlash anсha murakkab ish bo`lib, uni 
hisoblash gidravlik qarshilikni hisoblashni qiyinlashtiradi. Shuning uсhun hisob-
lash ishlarini osonlashtirish maqsadida ekvivalent g`adir-budirlik 

e
degan 
tushunсhani kiritiladi. U trubalarni gidravlik sinash yo`li bilan aniqlanib, gidravlik 
yo`qotishni hisoblashda absolyut g`adir-budirlik uсhun qanday qiymat olinsa, 
ekvivalent